Żegluga na Nilu

Autor: Ziemowit Sokołowski

    Egipt położony jest blisko strefy podzwrotnikowej w obszarze wielkich pustyń. Szczególną cechą jego klimatu jest bardzo intensywne nasłonecznienie przy znikomych opadach. W tych trudnych warunkach rzeka Nil stała się kolebką najstarszej znanej nam cywilizacji. Pozostałe po niej imponujące budowle oraz hieroglificzne inskrypcje, możemy wciąż podziwiać 
    Od ponad 5,5 tys. lat, Nil, dostarcza ludziom wodę niezbędną do życia  będąc równocześnie (początkowo jedyną) arterią transportową. Przewożono nim wszystko, m in. obrobione w kamieniołomach głazy do budowy piramid, świątyń i posągów. Rzeka posiadająca ok. 6,6 tys. km długości utworzyła swoistą oazę, pośród okalających ją skalistych i piaszczystych pustyń. Była też miejscem intensywnego rybołówstwa. Około 95% powierzchni współczesnego Egiptu stanowią właśnie pustynie. Wzdłuż doliny Nilu uformowała się sieć osiedleńcza, przemysł i rolnictwo powiązane lądowym oraz wodnym systemem transportowym. Obserwowane pomiędzy Luxorem a Asuanem brzegi Nilu odznaczają się dużą różnorodnością. Występują tu typowe brzegi nizinne wraz z bogatą roślinnością, wysokie brzegi skaliste i rafy, oraz pustynne wydmy dochodzące do nurtu Nilu. Płynąc statkiem, słyszymy (5 razy w ciągu dnia) płynące z licznych minaretów pieśni muezzinów ku czci Allaha i wszystkiego innego co z tego wynika. Skromnym przybliżeniem tych widoków, jest poniżej umieszczona galeria zdjęć.

    Wielki wpływ na hydrologię rzeki wywarły tamy zbudowane w Asuanie. Pierwszą, w 1902 r zbudowali Anglicy. Drugą, przy pomocy finansowej i technicznej ZSRR wzniesiono w latach 1960 – 1971. W 1967r przy tej tamie zbudowano hydroelektrownię, produkującą ok 50% energii elektrycznej ówczesnego Egiptu. Zbudowano również śluzy na drodze wodnej. Swoistym monumentem upamiętniającym pomoc ZSRR, jest gigantyczny betonowy kwiat lotosu, usytuowany przy Wielkiej Tamie.
    Oprócz pozytywów w regulacji rzeki i dziedzinie energetyki, zaobserwowano również negatywne zjawiska, wynikające z zakłócenia naturalnego transportu żyznych namułów. Również wcześniejszy system przepompowni zasilających rolnictwo i gospodarkę komunalną w wodę, musiał ulec daleko idącym przeobrażeniom.
    Mimo imponujących przepływów, zasoby wody Nilu dla współczesnej gospodarki Egiptu są niewystarczające. Około 85% dostępnych zasobów zużywają rolnictwo, gospodarka komunalna i przemysł. Reszta przypada na transport wodny. Obecna polityka państwa faworyzuje raczej  transport drogowy i kolejowy. Również może budzić zdumienie, że pomimo wspaniałych warunków nasłonecznienia, wykorzystanie energii Słońca poprzez panele i baterie słoneczne jest tak niewielkie.
    Ekonomia Egiptu ściśle związana jest z wodą. Głównym źródłem dochodów tego państwa są opłaty uzyskiwane od statków przechodzących Kanałem Sueskim, łączącym Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Rolnictwo i związane z nim przetwórstwo, plasują się na 2 miejscu. Za nimi znajduje się turystyka, w tym turystyka wodna. Szlak żeglowny od Asuanu do Kairu liczy 950 km. Większość przewozów turystycznych odbywa się jednak pomiędzy Luxorem a Asuanem. Uczestniczą w nim różne jednostki od nowoczesnych kilkupokładowych river cruiserów, poprzez repliki żaglowych feluk, po motorówki. Nil jest rzeką w nieznacznym tylko stopniu uregulowaną. Nagminnie występują tu zmienne głębokości, abrazja brzegów przy zmiennym nurcie oraz brak wyraźnie wytyczonego toru wodnego. Pomiędzy Luxorem a Asuanem niezmiernie rzadko spotyka się stałe i pływające znaki nawigacyjne. Żegluga statków o zanurzeniu powyżej 1,5m opiera się głównie na doświadczeniu ich załóg. Wybrane typy statków i nielicznych znaków nawigacyjnych, przedstawia poniższa galeria zdjęć.

W szczytowym okresie rozwoju turystyki wodnej (przed rewolucją w 2011r), w przewozach turystów uczestniczyło ok. 300 jednostek. W ciągu tygodnia przewoziły one ok 60 tys turystów. Obecnie (2015r) zatrudnienie znajduje ok. 10% z tej liczby. Reszta zacumowana po kilka jednostek burta w burtę, oczekuje na lepsze czasy. Najbardziej reprezentacyjne statki zostały zbudowane po 2000r pod nadzorem German Lloyd Certification Gmbh, lub przeszły generalną modernizację pod nadzorem tej instytucji. Wyposażone są w system nawigacyjny GPS, radary rzeczne, echosondy, reflektory itd. Mają długość ok 75m, szerokość ok 15m, wysokość ok 12m. Napęd stanowi 2-3 silników (niektóre z przełożeniem typu Z). Energii elektrycznej dostarczają 3 generatory. Statki są klimatyzowane. Posiadają obszerny pokład słoneczny wyposażony w leżaki i stoliki oraz bufet, a także basen zasilanym wodą nilową. Poza restauracją i barem znajdują się na statku również ogólnie dostępne sanitariaty i miejsce do ćwiczeń fizycznych. Liczba 2 osobowych kajut waha się od 46-70. Kabiny wyposażone są w lodówki, sejfy, tv satelitarną ,telefon i radio. Każda z nich posiada węzeł sanitarny z prysznicem i suszarką Na niektórych jednostkach znajdują się również obszerniejsze apartamenty. Wyżywienie pasażerów i praca załogi hotelowej nie budzi zastrzeżeń. 

Rozwój turystyki wodnej na Nilu zależy min. od pogłębienia toru wodnego wraz z budową nowoczesnego systemu oznakowania nawigacyjnego. Również niezbędny jest rozwój istniejących i budowa nowych portów śródlądowych. Skorzysta na tym również wodny transport towarów, który obecnie wydaje się być w odwrocie. Problemem jest również zachowanie odpowiedniej czystości wód rzeki. Nie jest to sprawą łatwą wobec rosnącej populacji kraju, negatywnych przyzwyczajeń ludności i nieuchronnych kosztów związanych ze zmianą tej sytuacji.