Ziemowit Sokołowski
Piętnasty południk długości geograficznej wschodniej, jest połową koła wielkiego. Rozciąga się on na przestrzeni ok 20 tys km pomiędzy biegunami geograficznymi Ziemi. Wzdłuż jego przebiegu, znajdują się kontynenty Europy, Afryki oraz Antarktydy. Usytuowany jest na półkuli wschodniej naszej planety, oraz równocześnie na półkulach północnej i południowej. Po przeciwnej stronie Ziemi znajduje się południk 165°W.
Wszystkie południki zbiegają się na biegunach geograficznych. Natomiast różnica 1° długości geograficznej w pobliżu równika, jest największa. Wynosi około 111 km. W Polsce, na szerokości geograficznej Niechorza; ta odległość jest rzędu 65 km.
Pełen obrót kuli ziemskiej wokół własnej osi (360°), trwa dobę. Stosownie do tego podzielono ją na 24 strefy czasowe po 15° geograficznych każda. W miarę dobrze funkcjonuje to w większej części oceanów. Ze względów praktycznych, strefy czasowe na kontynentach i przyległych do nich morzach, przebiegają nieco odmiennie. Niekiedy w dość znacznej odległości od południka podstawowego. Chodzi głównie o to, aby możliwie duża ilość małych i średnich państw, miała jednakowy czas.
Największa rozciągłość Uniwersalnego Czasu Koordynowanego „Universal Time Coordinated” (UTC+1:00) dla strefy środkowo europejskiej , wynosi około 4400 km na kierunkach 16,5° -343,5°. Jest to obszar zawarty pomiędzy południową Hiszpanią (Cieśnina Gibraltarska) a NE skrajem Norwegii (prowincja Finnmark).
W odniesieniu do południka 15°E występuje znaczna asymetria. Skrajny zachodni punkt strefy (NW Hiszpania), oddalony jest od niego o ok 2010 km, wschodni we wschodniej Polsce (miejscowość Zosina) o ok 600 km. Jeszcze bliżej w stosunku do 15 południka usytuowane jest norweskie miasto Vardø (ok. 570 km).
Występuje tu pozorny paradoks. Otóż norweskie miasto znajduje się o ok 7° bardziej na wschód niż miejscowość Zosina w Polsce. A pomimo tego, jego odległość od 15 południka jest mniejsza o ok 30 kilometrów. Wynika to ze zbieżności południków, spowodowanej kulistością Ziemi. Norweska miejscowość jest położona o prawie 20° szerokości geograficznej, bliżej bieguna.
W Polsce 15 południk przebiega przez 3 województwa: zachodniopomorskie, lubuskie i dolnośląskie.
Na obszarze Polski, skrajny zachodni punkt mieszczący się w Osinowie Dolnym (Gmina Cedynia) oddalony jest o ok 85 km na zachód od południka 15°E. Z kolei skrajny wschodni punkt znajdujący się w miejscowości Zosina (Gmina Horodło), odległy jest od tego południka o ok 600 km w kierunku wschodnim. Skutkiem takiej odległości, w okresie równonocy, słońce zachodzi na krańcach zachodnich o ok 40 minut później, niż na krańcach wschodnich.
Dla odmiany w krajach o wielkiej rozległości terytorium na kierunku E-W, wprowadzono więcej stref czasowych. Należą do nich m in. USA, Kanada, Australia, Brazylia i Rosja. Odstępstwem od tej zasady są Chiny, gdzie obowiązuje tylko jedna strefa czasowa.
Zgodnie z UTC+1:00 , większa część Europy Zachodniej i Środkowej bazuje na południku 15°E. Mieszkańcy wielokrotności 15° długości geograficznej, znajdują się w centrum „średniego czasu słonecznego”, właściwego dla danej strefy. Ich zegarki są tam w pełnej zgodzie ze Słońcem.
W tej poniekąd „uprzywilejowanej sytuacji” znajdują się między innymi mieszkańcy Gminy Rewal oraz Stargardu w Województwie Zachodniopomorskim. Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział w Szczecinie, przed laty ufundowało obelisk 15 południka długości geograficznej wschodniej, na przedmieściach Stargardu. W latach 1950-2015, to miasto było znane jako Stargard Szczeciński.
Pewnego rodzaju ciekawostką turystyczną na polskim wybrzeżu, jest umieszczenie informacji odnośnie usytuowania południka 15°E na morskim klifie, przy pozostałościach kościoła w Trzęsaczu. Nieopodal znajduje się platforma widokowa. Tak naprawdę, to ten południk znajduje się nieco dalej, mianowicie o ok 540m w kierunku wschodnim.
Gdybyśmy wzięli pod uwagę obszar ograniczony południkami 14°30’E i 15°30’E, to powierzchnia takiego wycinka kuli ziemskiej, wyniosła by w przybliżeniu ok 1,4 mln km². Odpowiada to 4,5 krotnej powierzchni Polski.
Z europejskich państw nadmorskich, mieszczą się w tak zakreślonych granicach, odcinki wybrzeży: Norwegii, Szwecji, Danii (Bornholm), Polski, Chorwacji, Włoch i Malty. Z państw afrykańskich, są to jedynie Libia (na północy) i Namibia (na południu kontynentu).
Rozpatrywane są tu głównie wybrane latarnie morskie, w obszarze zawartym w granicach jednego stopnia długości geograficznej t j. pomiędzy14°30’E<15°E<15°30’E. W sytuacji, gdy w tym zakresie nie zidentyfikowano latarń morskich, trzeba było sięgnąć nieco dalej.
Norwegia
Całkowita długość linii brzegowej Norwegii przekracza 101 tysięcy kilometrów. Wzdłuż tej linii istnieje około 212 latarń morskich.
Administracją morską zarządzającą tymi obiektami jest rządowa agencja o nazwie Kystverket. Poniżej zostały ukazane jedynie te latarnie, które znajdują się w pobliżu południka 15°E. W języku norweskim latarnia morska jest określana słowem fyr (ogień), względnie fyrstasjon. Ta druga nazwa odpowiada naszej stacji nautycznej.
Archipelag Svalbard.
Archipelag otaczają wody Oceanu Arktycznego, Morza Grenlandzkiego oraz Morza Barentsa. Wg danych z Wikipedii, na archipelagu są aktywne 4 latarnie morskie. Wszystkie wymienione latarnie znajdują się na Spitsbergenie, największej z wysp archipelagu.
Najbardziej wysuniętą na północ, a zarazem najbliższą południka 15E (ok 9,5 km na wschód), jest Vestpynten fyr. Zbudowana została (1933 r) po zachodniej stronie wejścia do portu Longyearbyen nad Isfjordem. Jej położenie geograficzne: 78°15’06,7”N, 15°25’01,2”E. Wzniesienie jej światła wynosi 11m a jego zasięg 12 mil morskich (19 km). Jest to białe światło błyskowe (1 błysk/5 sek). Sześciokątna wieża ma wysokość 8 m npt. . W jej południowej części zamontowane są panele słoneczne. W najbliższym otoczeniu latarni znajdują się 3 parki narodowe. Latarnia nie jest udostępniana do zwiedzania. Jednak w jej pobliżu znajduje się starszy (drewnianej konstrukcji) znak nawigacyjny, z którego galerii można podziwiać otoczenie.
Wypada wspomnieć, że również na wyspie Spitsbergen, w polskiej stacji polarnej im. Stanisława Siedleckiego, od 2006 r działa latarnia UWE 1. Więcej na ten temat można przeczytać m in na naszej stronie internetowej w zakładce: latarnie morskie>polskie latarnie morskie poza granicami kraju.
Norwegia
Półwysep Skandynawski.
Okręg Nordland.
W tym okręgu omywanym przez Morze Norweskie znajdują się 22 latarnie morskie. Najbliższymi do 15 południka długości geograficznej wschodniej są 2 latarnie:
Tranøy fyr.
68°11’01,9”N 15°35’58,5”E.
Została zbudowana na wysepce Moholmen w 1914 r. W 1936 r wieża została przetransportowana na wyspę. Tranøy, 2,5 km na zachód od miejscowości o tej samej nazwie. Jej poprzedniczka została aktywowana w 1864 r. Wieża ma kształt cylindryczny z galeria i laterną. Materiałem budowlanym jest żeliwo. Wysokość wieży 27,3 m npt. Wzniesienie światła 28 m npm. Światło sektorowe (czerwone, zielone, białe), przerywane o okresie 10 s. Zasięg 15,6 mil morskich (28,9 km). Automatyzacja miała miejsce w 1991 r. Przyległa do latarni stacja nautyczna wyposażona jest w dobrze zachowane budynki. W tym 1,5 piętrowy podwójny dom latarników, budynek agregatu, hangar na motorówkę, i budynki gospodarcze.
Latarnia stanowi miejscową atrakcję turystyczną. Z jej galerii można podziwiać ponad wodami Vestfjorden wysokie wzniesienia Archipelagu Lofotów.
Anda fyrstasjon.
69°04’00.2”N 15°10’17,2E.
Została zlokalizowana na wyspie Anda (Kaczka) w 1932 r. Jest to ostatnia nowo zbudowana latarnia w Norwegii. Do roku 1987, kiedy to została zautomatyzowana -była ostatnią norweską latarnią obsługiwaną przez latarników. Wieża latarni jest kwadratową w przekroju konstrukcją betonową o wysokości 16 m npt. U szczytu wieży znajduje się balkon otaczający laternę. Czerwone, zielone i białe światło sektorowe umieszczone jest na wysokości 49 m npm. Jego zasięg wynosi 14,2 mile morskie (26,3 km). Ponadto racon emituje sygnał „T”. Wieża wraz z przylegającym do niej budynkiem, stanowi narodowy zabytek w dziedzinie budowy betonowych znaków nawigacyjnych.
Szwecja.
Szwecja usytuowana jest nad północnym brzegiem Bałtyku. Poprzez cieśniny Kattegat, Skagerrak i Limfjorden, ma również połączenie z Morzem Północnym. Dodatkowe połączenie śródlądowe pomiędzy tymi morzami zapewnia turystyczny szlak żeglowny na jeziorach Wetter i Wener oraz związany z nimi system rzek, śluz, akweduktów i kanałów, m in Göta Kanal. W przeszłości była to droga wodna użytkowana przez statki towarowe. Długość tej drogi wodnej liczy ok. 190 km. Są tam również niewielkie latarnie morskie.
Szwedzka nazwa latarni morskiej brzmi fyr (ogień), identycznie jak w Norwegii. Organem państwowym administrującym latarniami morskimi jest Sjőfartsverket. Stowarzyszeniem, zajmującym się promowaniem tradycji związanych z latarniami morskimi (od 1996r) jest Svenska Fyrsällskapet.
Wg Wikipedii w Szwecji czynnych jest wzdłuż wybrzeża ponad 65 latarń morskich. Na jeziorze Mälaren przylegającym od strony zachodniej do Sztokholmu jest ich ponad 70. Jezioro jest połączone z Bałtykiem. Od 2014 r, w wykazie świateł nawigacyjnych nie są uwidoczniane latarnie morskie, na wspomnianej wcześniej trasie jeziorowej pomiędzy Bałtykiem a Morzem Północnym.
Utklippan fyr.
Region Blekinge.
55°57’10”N, 15°42’6”E.
Latarnia zostala zbudowana w 1870 r, na małej skalistej wysepce około 8,6 mili morskiej w kierunku SE od Karlskrony. Jest najbardziej zbliżoną do 15 południka szwedzką latarnią morską. Wzniesienie sektorowego , błyskowego światła wynosi 31 m npm. Charakterystyka światła Fl(2) WRG 6s. Zasięg światła 8 mil morskich (14,8 km). Wysokość żeliwnej wieży 30,9 m npt. Czerwonej barwy, ażurowa wieża zwieńczona jest laterną i otaczającą ją galerią. Wewnątrz wieży znajduje się centralnie usytuowany cylinder. Wysepka stanowi rezerwat natury. Można ją zwiedzać, lecz nie ma wstępu na wieżę.
Karskrona będąca stolicą regionu, zbudowana na 3 wyspach Archipelagu Blekinge, jest siedzibą Szwedzkiej Marynarki Królewskiej. Miasto jest ośrodkiem nowoczesnych technologii. Nazwa miasta w dosłownym tłumaczeniu oznacza; Korona Króla Karola (XI). Początki ufortyfikowanego miasta datują się na XVII w. Jest tam Muzeum Marynarki, oraz stocznia.
Dania.
Kontynentalną część państwa i jego liczne wyspy, omywają wody Morza Północnego oraz Bałtyku. Duńska administracja morska (Søfartsstyrelsen) jest odpowiedzialna za wielkie ilości latarń morskich i innych znaków nawigacyjnych na obszarze kontynentalnej i wyspowej Danii, oraz Grenlandii i Wysp Owczych (Faroes). Jeżeli pominie się Grenlandię i Wyspy Owcze, to 70% obszaru tego kraju stanowi Półwysep Jutlandzki. Reszta to 405 wysp, z których 79 jest zamieszkałych. Taki układ przestrzenny wymusił konieczność silnej rozbudowy morskiego oznakowania nawigacyjnego. Z uwagi na to że Bornholm wraz z pobliskim archipelagiem, stanowi nasze najbliższe zamorskie sąsiedztwo, należy mu poświęcić nieco więcej uwagi.
Bornholm i Archipelag Ertholmene.
Powierzchnia Bornholmu jest znaczna. Dla porównania, obszar wyspy Wolin stanowi ok 45% tej powierzchni. W okresie średniowiecza Dania opanowała wiele terenów nad Bałtykiem, sięgając aż do dzisiejszej Estonii. Obecnie Bornholm wraz z sąsiadującym z nim od północnej strony archipelagiem, stanowi wschodnie rubieże Danii. Wyspy usytuowane są pomiędzy 14°41’E a 15°11’E. Głównym portem na Bornholmie jest Rønne. Pozostałe to: Allinge, Gudhjem, Svaneke i Nexø. Głównym portem Archipelagu Ertholmene jest Christiansø.
Na wyspie Bornholm, przez którą przebiega 15 południk, aktualnie czynnych jest 5 latarń morskich. Są to: Rønne Havn, Hammerhavn, Hammerodde, Svaneke Havn i Dueodde. W Archipelagu Ertholmene czynne są 2 latarnie morskie. Christiansø i Frederiksø. Podobnie jak w Norwegii i Szwecji, odpowiednikiem latarni morskiej jest wyraz fyr. (fyrtårn). Przy tym przednią (niższą) stawę nabieżnika określa się jako forfyr, tylną (wyższą) stawę jako bagfyr.
Właśnie światła prowadzące (nabieżniki), obsługujące porty i przystanie na wyspie, stanowią najliczniejszą grupę. Przeważnie są to niewielkie obiekty.
Zdj 31, 32, 33, 39, 41, 43.
Dueodde fyr
54°59’30,2”N 15°04’27,8”E
Jest to najwyższa latarnia morska w Danii i jedną z najważniejszych na Bałtyku. Sześciokątna wieża z żelbetu, została zbudowana w 1962 r. U szczytu pod laterną, znajduje się podwójna galeria. Do laterny prowadzi 196 stopni. Układ optyczny (soczewki Fresnela z 1886 r.), został przetransportowany z wyłączonej w 1962 r latarni Dueodde Nord. W 1977 r Dueodde fyr została zautomatyzowana. Wysokość wieży wynosi 47 m npt. Wzniesienie białego światła 48,5 m npm. Latarnia emituje 3 błyski/10 s. Zasięg 20 mil morskich (37 km). Usytuowana jest na SE brzegu wyspy. Wieża udostępniona do zwiedzania.
Hammerodde fyr
55°17’53,2”N 14°46’25,4”E
Zbudowana w 1895 r, czworokątna ceglana wieża ma wysokość 12 m npt. Do wieży dołączony jest 1-1,5 kondygnacyjny budynek . Posiadała obsadę latarników od stycznia 1896 r, do lutego 1964 r. Wzniesienie białego światła 21 m npm. Emituje 2 błyski/10s. Zasięg 19 mil morskich (33,3 km). Usytuowana na N brzegu wyspy. Latarnia obsadzona jest załogą, kontrolującą wszystkie światła nawigacyjne na Bornholmie. Nie jest udostępniona do zwiedzania.
Rønne Havn fyr
55°05’51,4”N 14°41’28,5”E
Usytuowana na portowym falochronie okrągła wieża została zbudowana z kamieni granitowych w 1930 r. Wysokość wieży wynosi 9 m npt. Wzniesienie stałego, czerwonego światła 11 m npm. Jego zasięg 5 mil morskich (9,3 km). Wieża znajduje się przy terminalu promowym. Do 1980 r stanowiła przednią stawę nabieżnika wejściowego. Po zbudowaniu nowego, zewnętrznego falochronu i dyslokacji toru wodnego, stanowi pojedynczy obiekt nawigacyjny, na północnym końcu wewnętrznego falochronu.
Hammerhavn fyr
55°16’40,3”N 14°45’27,8E
Światło sektorowe usytuowane w północnej części wyspy. Jest to niewielki drewniany budynek o wysokości 4 m npt. Wzniesienie światła izofazowego 1s/1s, wymosi 12 m npm. Hammerhavn jes przystanią dla małych jednostek w pobliżu Hammerodde. To światło sektorowe oznakowuje wąskie wejście do przystani. Budynek nie jest dostępny do zwiedzania.
Svaneke Havn fyr
55°07’54,3”N 15°09’09,5”E
Drewniana konstrukcja w kształcie małego domku o wysokości 4 m npt. Światło sektorowe o wzniesieniu 6 m npm. Emitowane jest przez prostokątne okno w cyklu 2 s/2s. Lokalizacja na południe od portu Svaneke, przy waterfront. Budynek nie jest dostępny do zwiedzania.
Christiansø fyr
55°19’14,3N 15°11’13”E
Latarnia została zbudowana na wyspie Christiansø w 1805 r, wewnątrz fortu pochodzącego z 1684 r. Wysokość ceglanej wieży wynosi 16 m npt. Wzniesienie białego, błyskowego światła (1 błysk/5 s) wynosi 29 m npm. Zasięg światła 18 mil morskich (33,3 km). Jest to pierwsza z duńskich latarń, na których zainstalowano światło błyskowe. Na wyspie znajduje się port jachtowy. Zwiedzanie latarni jest możliwe, po uprzednim zgłoszeniu. Uwaga; litera i jednocześnie wyraz Ø, w języku duńskim oznacza wyspę. W tym przypadku jest to Wyspa Christiana.
Frederiksø fyr
55°19’15”N 15°11’06,7”E
Latarnia w kształcie małego drewnianego domku, została zbudowana w 1912 r na wyspie Frederiksø. Wysokość 3 m npt. Wzniesienie sektorowego światła 7 m npm. Emisja światła przez prostokątne okno w cyklu 2 s/2 s. Zasięg: światło białe 7 mil morskich (13 km), zielone i czerwone po 4 mile morskie (7,4 km). Latarnia nie jest udostępniona do zwiedzania.
Na kilku innych bornholmskich latarniach, wyłączono światła nawigacyjne. Od tej pory służą jedynie jako „znaki dzienne”. Należą do nich:
Rønne Bagfyr zbudowana w 1880 r jako ośmiokątna (18 m npt) żeliwna wieża z laterną i galerią. Została wykonana przez miejscową (bornholmską) firmę. Nieczynna od 1989 r. W 2000 r nastąpiła renowacja wieży, która pięknie wpisuje się w nabrzeżny krajobraz. Niestety, wieża nie jest udostępniona do zwiedzania.
Hammerfyr zbudowana w 1872 r w postaci granitowej, okrągłej wieży o wysokości 21 m npt. Przylega do niej 1,5 kondygnacyjny, ceglany dom latarników. Nieczynna od 1990 r. Wieża dostępna do zwiedzania z wyjątkiem zimy.
Sanndkås Odde zbudowana w 1920 r. jako kwadratowa kamienna wieża (18 m npt) z ceglanym 2,5 kondygnacyjnym budynkiem latarników. Nieczynna od 2010 r. Znajduje się na wschodnim krańcu m. Svaneke. Wieża niedostępna jest do zwiedzania.
Dueodde Syd zbudowana w 1880 r w postaci sześciokątnej, murowanej wieży o wysokości 15 m npt. Od strony morza przylega do niej 2 kondygnacyjny budynek. Po dezaktywacji światła nawigacyjnego w 1962 r, w miejscu zdemontowanej laterny zbudowano obszerne, nowoczesne pomieszczenie obserwacyjne. Użytkowane było przez stację monitorowania ruchu statków. Obecnie nie jest używane, a sylwetka latarni straciła swój pierwotny urok.
Dueodde Nord zbudowana w 1880 r jako jako okrągła, granitowa wieża (32 m npt) z galerią. Do wież y przylega parterowy, ceglany budynek latarników. Po włączeniu światła nawigacyjnego w 1962 r., latarnię wraz terenem ją otaczającym przejęła Duńska Marynarka Wojenna. W sąsiedztwie byłej latarni zbudowano znacznie większą wieżę, prawdopodobnie służącą celom radiolokacji i łączności. Z uwagi na militarne przeznaczenie tego terenu, była latarnia nie jest udostępniana do zwiedzania.
Polska.
Znajdujące się w granicach Polski wybrzeże Bałtyku jest wyrównane, bez wysuniętych w morze wysp i przylądków. Jedynym wyjątkiem jest Półwysep Hel. Natomiast północne brzegi Wyspy Wolin i część należącej do Polski Wyspy Uznam, wpisują się w linię stałego lądu. Z podobnymi krajobrazami mamy również do czynienia na wybrzeżu rosyjskim, litewskim i łotewskim.
W związku z tym, oznakowanie nawigacyjne polskiego morskiego wybrzeża w postaci latarń morskich, jest stosunkowo nieliczne. Aktualnie czynnych jest 15 latarń, z których 13 udostępnionych jest do zwiedzania.
Według The Lighthouse Directory, w Polsce jest 26 latarń na morskim wybrzeżu. W tej liczbie uwzględniono także świetlne znaki nawigacyjne umieszczone na falochronach i podejściach do dużych portów.
Oprócz tego, wymienione są osobno świetlne znaki nawigacyjne na drodze wodnej Bałtyk -Szczecin (morskie wody wewnętrzne). Opisano tam około 60 znaków. Kryteria podziału świetlnych znaków nawigacyjnych na latarnie morskie i inne świetlne konstrukcje nawigacyjne w poszczególnych krajach, różnią się niekiedy znacznie.
Polskie, aktywne latarnie morskie, są własnością Skarbu Państwa. Natomiast zarządzającymi w jego imieniu są Urzędy Morskie w Szczecinie, Słupsku i Gdyni. Jedynym wyjątkiem jest latarnia w Kołobrzegu. Tam tylko urządzenia techniczne związane ze światłem podlegają U M w Słupsku. Wszystkie polskie latarnie morskie opisane są na tej stronie internetowej w zakładkach: polskie wybrzeże oraz zarys techniki i historii.
Najbardziej zbliżonymi do południka 15°E, są latarnie morskie Niechorze oraz Kikut. Administruje nimi Urząd Morski z siedzibą w Szczecinie. Ponieważ obydwie latarnie zostały opisane szczegółowo w ww. zakładkach, tutaj ograniczę się jedynie do podstawowych danych technicznych, oraz uwag uzupełniających
Latarnia Morska Niechorze.
54°05’47”N 15°03’57”E
Gmina Rewal.
Latarnię aktywowano 1 XII 1866 r. Wieża wraz z przylegającymi do niej budynkami, w ogólnych zarysach (lecz przy odmiennych proporcjach) przypomina zbudowaną o 9 lat wcześniej latarnię w Świnoujściu. Ta ostatnia jest najwyższą latarnią morską nad brzegami Bałtyku ( ok 68 m npt). Jest równocześnie najwyższą na świecie tego rodzaju budowlą, wykonaną z cegieł. Wieża latarni w Niechorzu jest o 22,7 m niższa. Ma też inny przekrój poprzeczny
Pierwotną nazwa niechorskiej latarni brzmiała Gross Horst, pochodziła od pobliskiej miejscowości. Latarnia została zbudowana na wysokim 22 metrowym klifie. Pod koniec II Wojny Światowej pocisk artyleryjski zniszczył laternę i znajdujące się w niej urządzenia optyczne. W 1948 r latarnia została odbudowana. W późniejszych latach była kilkakrotnie remontowana i modernizowana. Zadbano również o jej najbliższe otoczenie. W Niechorzu nadal istnieje jednoosobowy etat latarnika.
Wysokość wieży wynosi 45 m npt. Wzniesienie światła 62,8 m npm. Charakterystyka białego światła błyskowego (błysk 0,45 s/ przerwa 9,55 s ) okres 10 s. Zasięg światła wynosi 20 mil morskich (37 km).
Bazując na obowiązującym „Spisie świateł i sygnałów nawigacyjnych”, publikowanym przez Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej RP, można stwierdzić że pod względem wysokości wieży, niechorska latarnia plasuje się na 3 miejscu, spośród 15 aktywnych polskich latarń morskich.
Pod względem zasięgu światła jest na 8 pozycji. W tej dziedzinie przewodzi Świnoujście z zasięgiem białego światła nawigacyjnego wynoszącym 27 mil morskich (50 km).
Natomiast biorąc pod uwagę wzniesienie światła npm, Niechorze zajmuje 6 miejsce. Z tym, że ok 72% wzniesienia tego światła, pochodzi z wysokości wieży. Reszta wynika z wysokości terenu (npm), na którym zbudowana została ta latarnia. Największym wzniesieniem światła npm, wyróżnia się latarnia morska Kikut.
Z uwagi na silne zagrożenie erozją brzegu morskiego, klif w rejonie latarni został osłonięty potężnym żelbetowym umocnieniem brzegowym.
Opisywana latarnia morska stanowi jedną z głównych atrakcji Wybrzeża Rewalskiego. Każdego roku wspina się na nią ją ponad 50 tys osób. Leżący na szlaku turystycznym, estetycznie zagospodarowany teren przy latarni, jest również celem licznych spacerów.
Właśnie w Niechorzu zainaugurowano piękny zwyczaj uroczystego zawieszania wielkiej flagi państwowej na wieży latarni morskiej, aby godnie uczcić Dzień Flagi w dniu 2 maja. Miejscowe dzieci korzystają corocznie z okazji aby spotykać się 6. XII ze św. Mikołajem przy latarni. Wszak ta osobistość była m in patronem dawnych, chrześcijańskich żeglarzy.
Corocznie, w trzecią niedzielę sierpnia, obchodzony jest „Światowy dzień latarń morskich”. Towarzyszą temu wydarzeniu liczne imprezy dla dzieci i dorosłych. Niektóre z nich rozpoczynają się już w sobotę, po zachodzie słońca. W nawiązaniu do odwiecznej marynarskiej tradycji, można tam uczestniczyć również w „chrzcie morskim”. Każdy chętny (bez względu na wiek) może wybrać sobie dowolne imię, oraz otrzymać od Posejdona i towarzyszącej mu małżonki Amfitrydy, certyfikat stosowny na tą okoliczność.
Tradycją stał się również t zw. „bieg latarnika”, polegający na jak najkrótszym (mierzonym stoperem) czasie pokonaniu drogi od głównych drzwi wejściowych do – galerii na szczycie wieży. Bieg odbywa się w kategoriach pań i panów. Osiągane wyniki są skrzętnie notowane, a zdobywcy 3 pierwszych miejsc otrzymują pamiątkowe puchary, dyplomy i medale.
Nieopodal znajduje się „Park miniatur latarń morskich”. Modele zostały starannie wykonane w skali 1:10. Można tam obejrzeć dawne i aktualnie działające latarnie morskie zbudowane wzdłuż obecnego polskiego wybrzeża, oraz inne interesujące morskie eksponaty.
Podobne, aczkolwiek o nieco odmiennej lokalnej specyfice wydarzenia, mają również miejsce przy świnoujskiej latarni morskiej. Relacje z tych i jeszcze innych wydarzeń związanymi z latarniami morskimi, zawiera zakładka na naszej stronie internetowej pt wydarzenia.
Według powszechnej opinii zwiedzających, latarnia w Niechorzu plasuje się w ścisłej czołówce najpiękniejszych latarń morskich na Południowym Bałtyku. Wynika to zarówno z jej klasycznej sylwetki, zadbanego budynku i jego otoczenia, jak również z walorów krajobrazowych nadmorskiej przyrody.
Latarnia Morska Kikut.
53°58’59”N 14°34’56”E
Wyspa Wolin, Gmina Międzyzdroje.
Jest to jedna z 3 latarń morskich, zbudowanych po wojnie na polskim wybrzeżu. Pozostałe 2 to Gdańsk Port Północny i Jastarnia. O ile latarnia Kikut jest dobrze widoczna od strony morza, to od strony lądu, można ją podziwiać jedynie z bliskiej odległości. Powodem tego stanu są wysokie drzewa lasu Wolińskiego Parku Narodowego, zasłaniające wieżę. Obowiązująca obecnie, nazwa tej latarni brzmi niezbyt elegancko. Wyraz kikut oznacza przecież coś niekompletnego (obciętego). Przypuszcza się jednak, że jest to spolszczona wersja niemieckiego słowa gucken (fonetycznie kuk’n), czyli patrzeć. Faktycznie była to wieża obserwacyjna, zbudowana w XIX wieku na wysokim klifie. Później na jej zadaszeniu postawiono małą stawę. Stanowiła wówczas dodatkowo „dzienny znak nawigacyjny”.
Jest to jedyna z polskich latarń zbudowana z kamienia. W 1962 r dawna wieża widokowa, „awansowała” do roli latarni morskiej. Kamienne, granitowe mury podwyższono o ok 2 m i wyrównano ceglaną nadbudową. Na tym zamontowana została stalowa laterna otoczona balustradą, zawierająca sprowadzony ze Szwecji układ optyczny latarni. Była to pierwsza w Polsce latarnia od samego początku zautomatyzowana. Nie było zatem potrzeby budowania domu dla latarników. Obecnie ponad laterną wznoszą się anteny służące do radiokomunikacji.
Latarnia emituje białe światło izofazowe (światło 5 s/ przerwa 5 s), okres 10 s. Zasięg światła skierowanego jedynie ku morzu, to 16 mil morskich (29,6 km).Wysokość wieży wynosi 18,2 m npt. Pod tym względem to jedynie latarnia w Jastarni jest niższa. Konkretnie o 4,7 m. Natomiast wzniesienie światła nad średni poziom morza jest największe z wszystkich polskich latarń. Wynosi 91,5 m. Jednak tylko ok 20% tego wzniesienia, wynika z wysokości wieży. Całą resztę zawdzięczamy wysokiemu na 75 m wzgórzu, na którym ta latarnia została zbudowana. Dla porównania, ten sam wskaźnik dla sąsiadującej od zachodu latarni w Świnoujściu wynosi ok 95%.
W całym akwenie Bałtyku tylko 2 niemieckie latarnie, mają większe wzniesienia świateł nawigacyjnych. Są to latarnia Buk (Bastorf) 95,3 m, usytuowana w Zatoce Meklemburskiej, oraz Dornbusch 95 m zbudowana na wyspie Hiddensee, na zachód od Rugii.
Z uwagi na nie spełnianie określonych wymogów budowlanych, latarnia Kikut nie może obsługiwać ruchu turystycznego. Stojąc u podnóża latarni nie można nawet dostrzec morza, które przysłaniają wysokie drzewa.
Rekompensują to z nawiązką punkty widokowe usytuowane niedaleko latarni na Wyspie Wolin, a znajdujące się w najwyższej części polskiego wybrzeża. Są to wzniesienie Gosań 93,4 m npm oraz wzniesienie Grzywacz 115,9 m npm.
Inne morskie świetlne znaki nawigacyjne
w Zachodniej Polsce.
Mniej na ogół znanymi dla naszego społeczeństwa są „światła prowadzące” (ang. leading lights). Zaliczamy do nich nabieżniki, światła sektorowe, bramy torowe i in. Wysokość górnych wież większości nabieżników na morskich wodach wewnętrznych (23-39 m npt lub npm), jest zbliżona do wysokości latarń morskich. Natomiast górna stawa Nabieżnika Police (61,4 m npt), wysokością ustępuje tylko Radiolatarni Świnoujście. Z reguły są to ażurowe konstrukcje stalowe, niekiedy pokryte blachą. Zbudowane są na lądzie lub na dnie akwenu. Posiadają laterny i otaczające je galerie, co upodabnia je do klasycznych latarń morskich. Zasięgi ich świateł są jednak znacznie mniejsze. Wynika to ze stosunkowo krótkich odcinków torów wodnych, które oznakowują. Jedna z ważniejszych zasad czytelnego oznakowania dróg wodnych brzmi: „Od niedostatku liczby świateł nawigacyjnych, może być gorszy tylko…ich nadmiar”.
Poniżej przedstawione są sylwetki niektórych znaków na drodze wodnej Bałtyk -Szczecin. Nie są udostępnione do zwiedzania.
Chorwacja.
Wybrzeże chorwackie zdecydowanie różni się od wybrzeża polskiego. Z wyglądu, bliżej mu raczej do Skandynawii. Tym niemniej śródziemnomorski klimat, jaki tam panuje, jest znacznie przyjemniejszy.
W latach 1867-1918 wybrzeże dzisiejszej Chorwacji wchodziło w skład dualistycznej Monarchii Austro- Węgierskiej. W latach 1918-1929 istniało Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, a od 1929 – Jugosławia. Wyjątek stanowił Półwysep Istria, który w latach 1918-1945, należał do Włoch. W 1991 r powstała Republika Chorwacji.
Chorwacja jest położona nad Adriatykiem. Ma bardzo rozwiniętą linię brzegową. Wzdłuż wybrzeża lądu stałego rozciągają się liczne wyspy, półwyspy i przylądki. Jest to wybrzeże typu dalmatyńskiego o łącznej długości 5835 km. Sama, podstawowa linia brzegowa stałego lądu jest znacznie krótsza, ale i tak wynosi blisko 700 km. Na tym akwenie jest 79 wysp, 525 wysepek i ponad 600 wynurzonych skał.
Na adriatyckim wybrzeżu są 2 duże porty: Rijeka na północy, oraz Split, na południu kraju. Oprócz tego jest 19 mniejszych portów.
Zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na tych trudnych akwenach, wymagało zbudowania licznych znaków nawigacyjnych. Chorwackie słowo oznaczające latarnię morską brzmi svjetionik.
Prawie wszystkie wymienione w zestawieniu Wikipedii latarnie morskie, na obecnym wybrzeżu Chorwacji zostały zbudowane w XIX stuleciu. Zatem za „czasów austriackich”. Wyjątkami są Savudrija (Salvore wł.) aktywowana w 1918 r, oraz Pomorac zbudowana w Splicie w 1958 r. Były to już „czasy Jugosławii”.
Wysokości wież latarń są bardzo zróżnicowane od 5 m do 38 m npt. Również wzniesienia świateł nawigacyjnych nad poziom morza różnią się znacznie. Od 7 m do 110 m npm. Zasięgi świateł nawigacyjnych są w zakresie od 3 mil morskich (6 km) do 30 mil morskich (56 km). W większości są to konstrukcje murowane z cegły lub kamienia. Odznaczają się różnorodną architekturą, na tle pięknej przyrody.
Organem państwowym zajmującym się od 1992 r drogami wodnymi i latarniami morskimi w Chorwacji jest Plovput. W dostępnym wykazie znajduje się 46 latarń morskich usytuowanych na stałym lądzie oraz na licznych wyspach.
Najbardziej wysuniętą na NW jest latarnia Savudrija (wł. Salvore), przy granicy ze Słowenią. Została zaprojektowana przez Pietro Nobile i zbudowana w 1818 r. W latach 1918-1945 Półwysep Istria, na którym została zbudowana ta latarnia należał wówczas do Włoch. Jest to najstarsza, działająca latarnia nad Adriatykiem. Jej długość geograficzna 13°29’27”E.
Z kolei najbardziej wysuniętą na SE jest latarnia Grebeni, jej długość geograficzna to: 18°02’52”E. Została zbudowana w 1874 r na skalistej wysepce, na zachód od Dubrownika.
Najbliższą w stosunku do 15E południka jest latarnia Tri Sestrice (Trzy Siostry) zbudowana w 1899 r na wysepce Mala Sestrica (44°10’20”N 15°00’43”E), w pobliżu miasta Rivanj. Latarnia wznosi się na 16 m npt. Wzniesienie jej światła to 16 m npm. Natomiast jego zasięg 8 mil morskich (15 km). Jest to stosunkowo niewielka budowla hydrotechniczna z przylegającym do niej parterowym budynkiem latarników.
Bardziej okazałymi, a znajdującymi się w pobliżu 15°E, są 2 latarnie morskie:
Veli Rat
44°09’07N 14°49’13”E
Została zbudowana w 1849 r na wyspie Dugi Otok (Długa Wyspa), w pobliżu miejscowości o tej samej nazwie.
Cylindryczna, kamienna wieża została wbudowana w parterowy budynek latarników. Dla zabezpieczenia ścian przed solą zawartą w powietrzu, użyto w zaprawie mieszanki zawierającej tysiące jajek. Wysokość wieży wynosi 36 m npt. Wzniesienie białego, błyskowego światła 41 m npm. Latarnia emituje 2 błyski/20 s. Zasięg światła 22 mile morskie (41 km). W Latarni mieszka latarnik wraz z rodziną. Pokoje w budynku są również udostępniane do wypoczynku wakacyjnego.
Ostri Rat
44°07’48”N 15°12’15”E.
Latarnia została zbudowana w 1869 r przy północnej stronie wejścia do portu Zadar. Wysokość wieży i wzniesienie światła wynoszą po 14 m. Nominalny zasięg światła wynosi 15 mil morskich (28 km). Światło białe, błyskowe. 3 błyski/10 s. Jest to stożkowa kamienna wieża, ze spiralnymi zewnętrznymi schodami prowadzącymi do galerii oraz stalowej laterny. Latarnia nieobsadzona, pracuje w systemie zdalnego sterowania.
Włochy.
Italia.
Włochy, jako zjednoczone państwo istnieje od 1861 r. Główna jego część usytuowana jest na Półwyspie Apenińskim pomiędzy morzami Śródziemnym a Adriatykiem. Nazwa państwa jako Włochy występuje jedynie w języku polskim. Powierzchnia Italii zbliżona jest do powierzchni naszego kraju (302 tys km²). Z tego ok. 1/6 obszaru znajduje się na wyspach. Linia brzegowa jest w większości bardzo urozmaicona. Całkowita długość wybrzeży morskich Włoch wynosi ok 7,6 tys km. Główną posiadłością zamorską, była w latach 1912-1934, obecna Libia.
Italia, będąc poniekąd „spadkobierczynią” Starożytnego Rzymu, kontynuuje najdawniejsze tradycje w dziedzinie budowy i utrzymywania latarń morskich. Trwa to nieprzerwanie od blisko 24 wieków. Starożytny łaciński wyraz faro, oznaczający latarnię morską, jest wciąż obecny w wielu współczesnych językowych (fonetycznych lub logicznych) odmianach. Liczba mnoga od faro brzmi fari. Znaki świetlne mniejszej rangi mają określenie fanali.
Włoskie latarnie morskie są w gestii Servizio dei Fari, wchodzącego w skład Marynarki Wojennej Italii (Marina Militare). . Z reguły są ogrodzone i niedostępne do zwiedzania. Architektura włoskich latarń wyróżnia się dużą różnorodnością.
Na liście aktywnych włoskich latarń morskich podanych przez Wikipedię, jest blisko 480 pozycji. Znajdują się tu nie tylko klasyczne latarnie morskie, ale również światła prowadzące. Powyższe wynika zarówno z ukształtowania wybrzeża, jak i wielkiej liczby portów. Na terenie Włoch eksploatowanych jest 311 morskich portów i przystani. W tym 9 zaliczanych jest do największych. Są to Bari (SE Adriatyk), Livorno (NW brzeg półwyspu), Pozzalo (S Sycylia), Taranto (SE część półwyspu), Trieste (N część Adriatyku), Cagliari (południowa część Sardynii), Civitavecchia -port Rzymu (zachodni brzeg półwyspu) Venice (Wenecja)- NE brzeg półwyspu i Genoa (Genua) – u zachodniej nasady Półwyspu Apenińskiego.
Południk 15ºE przechodzi przez regiony Molise i Apulia po stronie wschodniej Półwyspu Apenińskiego, oraz przez region Campania po jego stronie zachodniej. Jeszcze bardziej na południe, przebiega przez wschodnią część Sycylii.
Region Molise.
Faro Termoli
42°00’20,3”N 14°59’48,6”E
W regionie Molise znajduje tylko jedna była latarnia morska, spełniająca od 2016 r jedynie funkcję znaku dziennego. Jest to ażurowa konstrukcja stalowa z galerią u szczytu. Została zbudowana w 1963 r. Wzniesienie światła wynosiło 41 m npm, natomiast jego zasięg 15 mil morskich (27,7 km). Oprócz tego nadal są aktywne 3 światła nawigacyjne na falochronach portowych Termoli.
Region Apulia
W regionie Apulia, tworzącego „obcas włoskiego buta”, jest aktywnych ok 45 świetlnych znaków nawigacyjnych, w tym również latarnie morskie. Oznakowują one podejścia do portów Barletta, Bari. Monopoli, Brindisi. Długość linii brzegowej regionu wynosi 784 km.
Lata budowy latarń morskich w tym regionie są, w przedziale 1857-2006 r. Większość z nich powstała od połowy XIX do połowy XX stulecia. Wzniesienia świateł 10-102 m npm. Latarnie o wzniesieniu świateł 10-50 m npm stanowią ok. 67%. Zasięgi świateł większych latarń wynoszą 15-25 mil morskich (27,8-46,3 km). W pobliżu południka 15°E, znajdują się następujące latarnie morskie.
Faro di Punta del Diavolo.
(Diabelska latarnia morska)
42°06’24”N 15°28’38”E
W zachodniej części wyspy San Domino, usytuowanej na Adriatyku, zbudowano kolejno dwie latarnie. Wieża pierwszej z nich miała ośmiokątny przekrój i zbudowana została z kamienia. Wysokość wieży wynosiła 9 m npt. Wznosiła się o 2,7 m ponad dwukondygnacyjny budynek latarników. U szczytu wieży znajdował się balkon i laterna. Światło nawigacyjne zapalono po raz pierwszy w 1907 r. W listopadzie 1987 r, tajemnicza (nie wyjaśniona dotąd) eksplozja uszkodziła latarnię. Może zawinił tu sam diabeł? Na szczęście latarnik był poza budynkiem, i nic mu się nie stało. Do 1990 r wieża latarni służyła wyłącznie jako znak dzienny.
Następną latarnię aktywowano w 1990 r. Jest to biała cylindryczna wieża z włókna szklanego, posadowiona na żelbetowym fundamencie, w sąsiedztwie dawnej latarni. Posiada mały balkon u szczytu. Wysokość wieży wynosi 4 m npt. Wzniesienie światła 48 m npm. Latarnia emituje białe światło błyskowe (3 błyski/10 s), na odległość 11 mil morskich (20 km). Nowa latarnia jest zautomatyzowana, zasilają ją panele słoneczne.
Isola San Nicola Nord
(Wyspa św. Mikołaja, Północ.)
42°07’25,4”N 15°30’33,8”E.
Wyspa znajduje się na Adriatyku i wchodzi w skład Archipelagu Tremiti. Latarnia została zbudowana w 1980 r. Jest to ażurowa konstrukcja stalowa, składająca się z 10 zmniejszających się ku górze segmentów. Przekrój wieży jest kwadratowy. U szczytu znajduje się niewielki pomost otaczający światło nawigacyjne. Na górę prowadzi zewnętrzna stalowa drabina z zaplecznikiem. Wzniesienie światła wynosi 85 m npm. Latarnia emituje białe światło błyskowe (4 błyski/15 s) na odległość 14 mil morskich (25,9 km).
Faro di Manfredonia
41°37’43”N 15°55’24”E
Latarnię zbudowano u nasady wschodniego falochronu poru Manfredonia nad Adriatykiem. W starożytności była tam kolonia grecka. Aktywizacja latarni nastąpiła w 1868 r. Ośmiokątna murowana wieża o wysokości 18 m npt, wznosi się nad 2 kondygnacyjnym budynkiem latarników. Laternę otacza balkon. Wzniesienie światła wynosi 20 m npm. Zasięg światła głównego 23 mile morskie (43 km). Światła rezerwowego 18 mil morskich (33 km). Latarnia emituje białe światło błyskowe 1 błysk/5 s. Zasilanie odbywa się z sieci miejskiej. Jest to obiekt nawigacyjny zautomatyzowany.
Region Campania.
Znajduje się po zachodniej stronie Półwyspu Pirenejskiego.
W starożytności był to jeden z licznych obszarów kolonizacji greckiej. nad Morzem Śródziemnym. Region Campania rozciąga się wzdłuż SW części wybrzeża Półwyspu Pirenejskiego. Linia brzegowa liczy 350 km nad Morzem Tyrreńskim, będącym częścią Morza Śródziemnego. Głównym morskim portem regionu jest Neapol.
Lista aktywnych latarń morskich tego regionu, umieszczona w Wikipedii, zawiera 24 pozycje. W tym: 13 zbudowano w XX w, 8 w XIX w, 1 w XXI w. Wiek pozostałych 2 latarń nie jest znany. Wzniesienia świateł nawigacyjnych wynoszą od 12 do 206 m npm. Przeważają latarnie o wzniesieniu świateł od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów npm. Zasięgi świateł latarń morskich regionu wynoszą od 4 do 25 mil morskich (7,4-46,3 km).
Najwyższym wzniesieniem światła nad poziom morza może się wykazać, zbudowana w południowej części regionu latarnia morska;
Faro di Capo Palinuro
40°01’28”N 15°16’27”E
Nazwa latarni jest pochodną od miejscowości położonej na wysokim przylądku od tej samej nazwie. Jej źródłem jest starożytny poemat Eneida. Paulinurus był sternikiem na okręcie Eneasza.
Została zbudowana w 1870 r. Składa się z ośmiokątnej w przekroju wieży, z balkonem i laterną u szczytu, oraz dwukondygnacyjnego budynku latarników. Wieża ma wysokość 14 m npt. Wzniesienie światła wynosi 206 m npm. Zatem tylko 6,7% wzniesienia światła wynika z wysokości wieży.
Latarnia emituje białe światło błyskowe (3 błyski/15 s). Zasięg światła głównego 25 mil morskich (46,3 km), światła rezerwowego 18 mil morskich (33 km). Latarnia jest zautomatyzowana. W odległości kilkuset metrów od latarni, znajduje się okazały budynek centrum meteorologicznego. W porze dziennej, niekiedy bywa on mylony z latarnią.
Faro di Capo d’Orso
40°37’59”N 14°40’51”E
Zachodnie wejście do Zatoki Salerno.
Pierwszą latarnię morską zbudowano w tym miejscu w 1862 r. Wzniesienie jej światła wynosiło wówczas 25 m npm. W 2015 r budynek byłej latarni przebudowano na boutique hotel.
Obecna latarnia jest aktywna od 1882 r. Charakterystycznym jest to, że latarnia nie posiada wieży. Usytuowany na zboczu stromego cypla, kamienny budynek latarników posiada 2 kondygnacje. Laterna posadowiona jest na ganku o 1,5m wysokości przy budynku, od strony Morza Tyrreńskiego. Szczyt laterny wznosi się na 5 m npt. Wzniesienie światła wynosi 66 m npm. Zatem ok 95% wzniesienia tego światła wynika z rzędnej terenu, na której posadowiono laternę.
Zasięg głównego światła nawigacyjnego wynosi 16 mil morskich (30 km). Zasięg światła rezerwowego 12 mil morskich (22 km). Jest to białe światło błyskowe (3 błyski/15 s). Latarnia jest zautomatyzowana. Podmiotem zarządzającym latarnią jest Marina Militare (Włoska Marynarka Wojenna).
Faro di Punta del Fortino
40°04’09”N 15°37’07”E
Ta niewielka, kamienna latarnia oznakowuje podejście do portu w mieście Sapri w SW części Włoch. Salerno jest oddalone stąd o około 100 km. Została zbudowana w 1915 r jako czworokątny w przekroju, jednokondygnacyjny budynek z balkonem na szczycie. Nie posiada laterny. Ponad balkonem wznosi się umieszczone na słupku światło nawigacyjne. Całość sprawia wrażenie niewielkiej wieży zamkowej. Wysokość budynku wynosi 4 m npt. Wzniesienie światła 13 m npm. Zasięg światła 7 mil morskich (13 km). Zasilanie poprzez panele słoneczne. Latarnia emituje białe światło błyskowe (2 błyski/7 s). Latarnia jest zautomatyzowana. Jest również monumentem ku czci Carlo Pisacane, włoskiego patrioty i rewulocjonisty, który został zabity w Campanii w 1857 r. Miejsce latarni jest dostępne, lecz sama latarnia nie jest udostępniona do zwiedzania.
Faro di Punta Fortino
40°21’18”N 14°59’13”E
Latarnia została zbudowana w 1923 r na wybrzeżu Morza Tyrreńskiego, w pobliżu miasteczka Agropoli. Z wyglądu przypomina średniowieczną budowlę obronną. Kamienna konstrukcja składa się z jednokondygnacyjnego budynku z balkonem na szczycie. Wieża wznosi się z jednego z narożników balkonu. Zwieńczona jest galerią z umieszczoną wewnątrz laterną. Komunikację pomiędzy balkonem a galerią i laterną, zapewniają zewnętrzne, metalowe stopnie. Wysokość wieży wynosi 10 m npt. Wzniesienie światła 42 m npm. Zasięg białego światła głównego 16 mil morskich (30 km). Zasięg światła rezerwowego 11 mil morskich (20 km). Latarnia emituje 2 długie błyski/6 s. Pracuje w trybie automatycznym. Zasilanie z sieci zewnętrznej. Bezpośrednie otoczenie latarni jest dostępne. Latarnia, niestety nie.
Sycylia
Sycylia jest największą wyspą na Morzu Śródziemnym. Stanowi autonomiczny region Włoch o powierzchni 25,7 tys km². Odpowiada to w przybliżeniu 62,4% łącznej powierzchni naszych nadmorskich województw; zachodniopomorskiego i pomorskiego.
Tym niemniej całkowita długość linii brzegowej tej wyspy 3,4-krotnie przekracza długość polskiego wybrzeża. Nadto jest ono znacznie bardziej urozmaicone. Rzutuje to na ilość zainstalowanych tam świetlnych znaków nawigacyjnych.
Na wyspie znajduje się ponad 110 latarń morskich. Większość z nich powstała w XIX i XX wieku. Wzniesienia świateł są bardzo zróżnicowane od 10 do 90 m npm. Zasięgi świateł najczęściej oscylują w granicach od kilku do dwudziestu mil morskich. Dwanaście latarń ma zasięgi świateł jeszcze większe. W tym: zasięg 21 mil morskich (38,9 km) posiada 1 latarnia, 22 Mm (40,7 km) -5 latarń, 24 Mm (44,4 km)-2 latarnie i 25 Mm (46,3 km) -4 latarnie.
Obszar wyspy usytuowany na wschód od południka 15°E, wynosi ok. 15,6% powierzchni wyspy. W odniesieniu do 15°E, to w przestrzeni zawartej pomiędzy 14°30’E a 15°30’E znajduje się 36 latarń morskich. Z tego 11 znajduje się po jego stronie zachodniej, natomiast 25 po stronie wschodniej.
Podobnie jak w całych Włoszech, na Sycylii panuje wielka różnorodność tych budowli. A oto kilka wybranych przykładów:
Faro di Capo Milazzo.
38°16’14”N 15°13’52”E
Usytuowana w NE części wyspy latarnia została zbudowana w 1853 r. W 1891 r nastąpiła jej przebudowa. Prace konserwacyjne przeprowadzono ostatnio w 2013 r. Latarnia składa się z masywnej żelbetowej cylindrycznej wieży, wzmocnionej 4 przyporami. U szczytu znajduje się obszerny balkon, otaczający laternę. Wysokość wieży wynosi 34 m npt. Wzniesienie białego światła 90 m npm. Latarnia emituje 1 długi błysk/6 s. Zasięg głównego światła wynosi 16 mil morskich (30 km). Zasięg rezerwowego światła 12 mil morskich (22 km). Jest to obiekt w pełni zautomatyzowany. Zasilanie sieciowe.
Faro di Cozzo Spararo
36°41’10”N 15°07’55”E
Usytuowana w SE części wyspy, została zbudowana w 1884 r. Ośmiokątna kamienna wieża wznosi się na 36 m npt. Otacza ją 1 kondygnacyjny budynek latarników. U szczytu wieży znajduje się balkon otaczający laternę. Wzniesienie białego światła wynosi 82 m npm. Latarnia emituje 3 błyski/15 s. Zasięg głównego światła wynosi 24 mile morskie (44 km). Światło rezerwowe 18 mil morskich (33 km). Zasilanie sieciowe. Latarnia zautomatyzowana.
Faro di Capo d’Orlando.
38°09’53”N 14°44’49”E
Usytuowana w NE części wyspy latarnia została zbudowana w 1904 r. Kamienna, ośmiokątna wieża o wysokości 10 m npt, posiada u szczytu balkon otaczający laternę. Od strony morza przylega do jednokondygnacyjnego budynku latarników. Wzniesienie światła wynosi 27 m npm. Latarnia emituje 2 długie, białe błyski/12 s. Zasięg głównego światła wynosi 16 mil morskich (30 km ). Zasięg światła rezerwowego 12 mil morskich (22 km). Zasilanie sieciowe. Latarnia zautomatyzowana.
Faro di Strombolicchio.
38°49’02”N 15°15’08”E
Latarnia została zbudowana na znajdującej się na morzu bardzo stromej skale, oddalonej o 2 km na NE od wulkanicznej wyspy Stromboli. W języku włoskim nazwa skały i latarni oznacza Małe Stromboli. Aktywacja latarni miała miejsce w 1925 r. Usytuowana na wierzchołku skały latarnia składa się z białej, cylindrycznej wieży o wysokości 8 m npt. Kamienna wieża posadowiona na 1 kondygnacyjnym budynku latarników. U szczytu wieży znajduje się balkon otaczający laternę. Drogę do latarni od powierzchni morza, umożliwia ponad 200 betonowych stopni. Wzniesienie białego światła wynosi 57 m npm. Latarnia emituje 3 błyski/15 s. Zasięg światła wynosi 11 mil morskich (20 km). Ta zautomatyzowana latarnia jest zasilana panelami solarnymi.
Południowe Włochy oraz Sycylia w swej historii doznawały wielu najazdów. W XI w opanowali je normańscy rycerze, będący głównie potomkami duńskich wikingów.
W zachodniej części wyspy skonstruowano w 1901 r latarnię morską. Na pamiątkę normańskich czasów, nadano jej nazwę Faro del Castello Normanno. Jest to betonowa konstrukcja posadowiona na na dachu średniowiecznego zamku. Ta konstrukcja ma wysokość 4 metrów. Natomiast wzniesienie białego światła błyskowego (2 błyski/10s) -wynosi 19 m npm. Zasięg światła to 10 mil morskich (18,5 km). Latarnia jest w pełni zautomatyzowana. Zasilanie panelami solarnymi.
Malta.
Jako państwo od 1964 r.
Jako republika od 1974 r
Z uwagi na strategiczne położenie wyspa dostawała się kolejno pod panowanie Fenicjan, Kartagińczyków, Rzymian, Bizancjum, Wandali, Muzułmanów, Normanów, Sycylijczyków, Francuzów oraz Brytyjczyków. Jako brytyjska kolonia występowała od 1814 do 1964 r. Większość budowli morskich na wyspie, powstała w tym właśnie okresie. Urzędowymi językami są; maltański /maltese (pochodny od arabskiego) oraz angielski. W języku maltese latarnię morską określa się jako fanal. Ważnymi portami morskimi są: Grand Harbour (we wschodniej części wyspy), Marsamxett Harbour (na zachód od Valetty) oraz Marsaxlokk Harbour (w SE części wyspy). Powierzchnia Malty liczy 316 km². Odpowiada to w przybliżeniu 1,2 powierzchni wyspy Wolin.
Na liście latarń morskich prezentowanej przez Wikipedię, a dotyczących Malty i sąsiadującej z nią od strony NW wyspy Gozo, znajduje się 9 pozycji. W tym są również 4 latarnie usytuowane na falochronach. Z tego 2 latarnie powstały w XIX w, pozostałe w XX stuleciu. Wysokości wież maltańskich latarń morskich wynoszą od 5 do 22 m npt. Natomiast wzniesienia ich świateł od 7 do 180 m npm.
Najbliżej 15 południka znajdują się 2 sąsiadujące ze sobą latarnie zbudowane u krańca SE części wyspy.
Delimara Lighthouse
35°49’19”N 14°33’32”E
Dwie latarnie blisko siebie.
Latarnie oznakowywały w różnym czasie podejście do Malty od strony wschodniej. Starsza z latarń została zbudowana w 1854 r. Była nieaktywna w latach 1990-2014 w czasie renowacji. Wysokość wieży wynosi 22 m npt. . U szczytu znajduje się laterna otoczona galerią. Wzniesienie jej światła wynosi 35 m npm. Emituje 2 białe błyski/12 s. Wieża o przekroju ośmiobocznym została zbudowana z kamienia. Wznosi się ponad 2 kondygnacyjnym budynkiem latarników. Dwa apartamenty tego budynku, zostały przeznaczone po remoncie do wakacyjnego wypoczynku. Ta latarnia stanowi dobry przykład brytyjskiej, architektury w dziedzinie budowli tego przeznaczenia.
W czasie renowacji zastąpiła ją nowoczesna latarnia aktywowana w 1990 r. Wysokość budynku latarni wynosi 18 m npt. Na jego dachu znajdują się anteny urządzeń radionawigacyjnych. Budynek spełnia rolę kontroli ruchu statków. Duże okna umożliwiają również dobrą obserwację wzrokową na przyległym akwenie.
St. Elmo Breakwater Lighthouse
35°54’10”N 14°31’32”E
Zbudowana w 1908 r na falochronie latarnia oznakowuje wejście do portu Valetta, znanego również pod nazwą Grand Harbour. Jest to stolica państwa, oraz najważniejszy port na wyspie. Do swej obecnej postaci ewoluował od czasów prehistorycznych.
Latarnia posiada wieżę o wysokości 14 m ponad falochron, na którym została zbudowana. Jest to kamienna, zwężająca się konstrukcja z laterną i galerią. Wzniesienie światła wynosi 16 m npm. Zielone światło błyskowe/ 1s. Zasięg 7 mil morskich (13 km). Miejsce oraz latarnia nie są udostępnione do zwiedzania.
Wizerunki innych latarń maltańskich:
Libia.
W latach 1911 – 1951 była to kolonia włoska. Libia uzyskała niepodległość od Włoch w 1951 r. Libijska linia brzegowa ma 1770 km długości. Posiada największy dostęp do Morza Śródziemnego z wszystkich krajów afrykańskich. Na libijskim wybrzeżu znajduje się 15 portów morskich. Największym jest Trypolis. Pozostałe są sklasyfikowane jako małe.
Pierwsze latarnie morskie budowane były w akwenie Morza Śródziemnego za czasów Starożytnej Grecji i Starożytnego Rzymu.
W języku arabskim latarnia morska określana jest przez słowa mnarh lub manara. Lista libijskich latarń morskich podana przez Wikipedię zawiera 14 pozycji. Wieże tych znaków nawigacyjnych mają wysokości 10-52 m npt. Natomiast wzniesienia świateł nawigacyjnych 15-98 m npm. Zasięgi świateł od 12 mil morskich (22,2 km) do 20 mil morskich (37 km). Niestety lista nie zawiera danych co do czasu aktywizacji tych latarń.
Najbliższymi w stosunku do 15° długości geograficznej wschodniej, są 2 latarnie.
Manara Al Khoms.
32°39’36”N 14°15’12”E
Latarnia wzięła swą nazwę od głównego portowego miasta. Jest to okrągła, cylindryczna wieża z laterną i galerią, przylegająca do 1 kondygnacyjnego budynku latarników. Wysokość wieży wynosi 19 m npt. Wzniesienie białego światła wynosi 26 m npm. Latarnia emituje 2 błyski/10 s. Zasięg światła to 12 mil morskich (22 km).Wieża nie jest udostępniona do zwiedzania.
Manara Sirte.
31°12’30”N 16°35’36”E
Miasto od którego wzięła nazwę latarnia, znajduje się pomiędzy Trypolisem a Benghazi. Światło nawigacyjne ma wzniesienie 35 m npm. Latarnia emituje białe światło (1 błysk /5 s). Układ optyczny zamontowany został na białej wieży ciśnień o 30 metrowej wysokości npt. Wzniesienie światła wynosi 35 m npm, a jego zasięg 15 mil morskich (28 km). Latarnia nie jest udostępniona do zwiedzania.
Starożytny Rzym opanował wszystkie europejskie i afrykańskie wybrzeża Morza Śródziemnego. Był jedynym w historii Europy imperium, dla którego ten cały ten wielki akwen stał się jego morzem wewnętrznym (mare nostrum). Władający państwem zadbali również o bezpieczeństwo żeglugi. U schyłku imperium, czynnych było jeszcze ponad 30 latarń morskich.
Daty budowy aktywnych obecnie libijskich latarń morskich, nie są znane. Jednak sądząc po ich architekturze (na podstawie nielicznych dostępnych zdjęć), prawdopodobnie zbudowano je w pierwszej połowie XX wieku. Zatem za czasów dominacji włoskiej na tych obszarach.
Dalszy trasa południka 15°E poprzez Afrykę i równik, dociera do Namibii usytuowanej nad wschodnim brzegiem południowego Atlantyku.
Namibia.
Namibia uzyskała niepodległość od Południowej Afryki w 1990 r. Poprzednio, od 1886 do 1920 r, była to Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia. Od 1920 r kraj stał się terytorium mandatowym Ligi Narodów, pod nadzorem Związku Południowej Afryki. Do 1968 r terytoria te nosiły nazwę Afryka Południowo-Zachodnia. Językiem urzędowym jest angielski. Do 1990 r były to języki niemiecki i Afrikaans. Większość autochtonicznej ludności, posługuje się jednak najczęściej, lokalnymi językami afrykańskimi.
Te obszary zostały wstępnie zbadane w 1485 i 1487 r przez portugalskich odkrywców Diego Cão i Bartolomeu Diasa. Długość namibijskiego wybrzeża wynosi 1572 km. Dwa główne morskie porty kraju to Walvis Bay i Lüderitz.
Ta druga nazwa pochodzi od nazwiska bremeńskiego kupca Adolfa Lüderitz’a, który poprzez swego przedstawiciela, kupił wybrzeże zatoki oraz obszerne tereny pustyni, na których później zbudowano miasto i port. W tej transakcji zatokę (o portugalskiej nazwie Angra Pequena) wraz z przyległymi terenami, kupiono od lokalnych przywódców plemion, za łączną sumę ok. 770 funtów brytyjskich (w złocie), oraz 260 strzelb.
Karabiny były pilnie potrzebne miejscowym wojownikom do efektywniejszych polowań na „grubego zwierza”, oraz do skuteczniejszego niż dotąd zwalczania sąsiednich plemion. To się sprawdziło. Wszyscy zainteresowani tą transakcją byli zadowoleni. Takie były początki niemieckiej kolonii w tej części świata.
Obecne państwo planuje rozbudowę istniejących, oraz budowę dalszych portów. Lista świetlnych znaków nawigacyjnych udostępniona przez Wikipedię, obejmuje 8 pozycji. Z tego 2 znaki są nieczynne. Dalsze 2 trudno zakwalifikować jako latarnie morskie, ponieważ są to źródła światła umieszczone na palach. Pozostają 3 obiekty, które można określić jako latarnie morskie w rozumieniu tradycyjnym. Zostały zbudowane „za czasów niemieckiej kolonii”.
Aktualnie organem zarządzającym morskimi znakami nawigacyjnymi jest „Namport” (Namibian Port Authority).
Dias Point Lighthouse
26°38’11”S 15°05’37”E.
Latarnia nosząca nazwę od nazwiska portugalskiego odkrywcy, oznakowuje podejście do portu Lüderitz. Została zbudowana w 1915 r. Jest to okrągła kamienna wieża o wysokości 28,8 m npt. U jej szczytu znajduje się laterna otoczona galerią. Podstawę stanowi kamienny 6 ramienny fundament. Wzniesienie światła nawigacyjnego wynosi 53 m ponad wysoką wodę przypływu. Jest to światło stałe (białe, lub czerwone), zależnie od kierunku. Usytuowana jest na NE skraju półwyspu osłaniającego zatokę od strony zachodniej. W niedalekiej odległości w pobliżu latarni można, ujrzeć kamienny krzyż, upamiętniający przybycie tam Bartolomeu Dias’a w 1487 r.
Pelican Point Lighthouse
22°53’26”S 14°26’12”E
Latarnia została zbudowana w 1915 r nad Zatoką Walvis Bay. Usytuowana jest w pobliżu krańca półwyspu osłaniającego od zachodu port o tej samej nazwie. Jest to 31 m wysokości żeliwna, wieża. Wzniesienie światła nawigacyjnego wynosi 34 m ponad wysoką wodę przypływu. Przy latarni znajduje się dawny budynek kontroli ruchu statków. Obecnie jest to miejsce wakacyjnego wypoczynku.
W sąsiedztwie działa sygnał mgłowy (jeden krótki dźwięk, dwa długie dźwięki, jeden krótki dźwięk/30 s). Miejsce jest udostępnione do zwiedzania. Latarnia, niestety nie. Otaczający teren i akwen są obszarem ochrony przyrody.
Swakopmund Lighthouse
22°40’32”S 14°31’29”E
Kamienna latarnia została zbudowana ok 1903 r. Wysokość wieży wynosi 28 m npt. Jest to okrągła wieża z podwójną galerią i laterną u szczytu. Dolna część wieży, jest fragmentem oryginalnym . Natomiast górny jej fragment został dodany w 1910 r. Całość zaskakująco nawiązuje do mauretańskich wzorców.
Wzniesienie światła nawigacyjnego 35 m ponad wysoką wodę przypływu. Charakterystyka światła: 2 białe błyski przedzielone 2,3 s. zaciemnieniem w okresie 10 s. Miasto i port Swakopmund usytuowane są w połowie namibijskiego wybrzeża. Zbudowane w 1892 r było wówczas głównym portem niemieckiej SW Afryki.
W mieście istnieje do dziś zabudowa typowa dla kolonii niemieckich. Miasto usytuowane jest na skraju Pustyni Namib u ujścia (okresowej) rzeki Swakop. Jest to ważny rejon turystyczny Namibii. W budynku latarników działa niewielkie muzeum, dotyczące historii miasta oraz tej właśnie latarni.
Cape Cross Lighthouse
21°46’20”S 13°57’20”E
Jest to 23 m wysokości wieża ze światłem nawigacyjnym, umieszczonym na cyplu. Upamiętniono tu miejsce lądowania portugalskiego odkrywcy Diego Cão w 1485. Wzniesienie światła wynosi 30 m nad średni poziom oceanu. Światło zostało zapalone w 1955 r.
Shark Island Lightouse.
W pobliżu Lüderitz.
26 38.1274 S 15 9.1515E
W tym miejscu usytuowane są 2 latarnie morskie, w tym jedna aktywna. Metalowa, (15 m npt), ażurowa wieża, z galerią u szczytu, emituje światło błyskowe. Wzniesienie światła 34 m npm. Zasięg światła 8 mil morskich. (14,8 km).
Stara (nieaktywna) budowla ma kwadratową wieżę o wysokości 14 m npt. Przylega do niej 1 kondygnacyjny budynek latarników. Została zbudowana w 1903 r. W budynku starej latarni są pokoje do wynajęcia.
