Eddystone Light

Autor: Ziemowit Sokołowski

    Latarnia morska (zbudowana w 1882 r) usytuowana jest na – niebezpiecznych dla żeglugi morskich – skałach Eddystone. Zbudowano ją w zachodniej części Kanału Angielskiego (La Manche), w odległości 13 Mm (24 km) od brzegu, na SSW od Plymouth. Jest to ważna trasa żeglowna, prowadząca z Atlantyku do portów południowej Anglii. Położenie geograficzne: 50º10,8’N 04º15,9’W. Obecnie użytkowana latarnia posiada wysokość wieży 49 m, emituje białe światło błyskowe (2 błyski/10 sekund) na odległość 22 Mm (41 km). Wzniesienie światła nad średnio wysoką wodę wynosi 41 m. Sygnał mgłowy nadaje 3 dźwięki/60 sekund. Latarnia została zautomatyzowana w 1982 r, tj. w 100 lat po jej uroczystym uruchomieniu przez Księcia Edynburga. Książę osobiście wmurował ostatni blok budowli!

    Wieża osadzona jest na cokole o przekroju kołowym. Ma kształt cylindryczny (zwężający się ku górze). Zwieńczona jest zakratowaną laterną z lądowiskiem dla śmigłowca na jej szczycie. Urządzenia techniczne latarni usytuowane są w pionie na kilku poziomach. Oprócz zasadniczego źródła światła, w laternie są światła ratunkowe, system radiolokacji i sygnały mgłowe. Poniżej znajduje się maszynownia główna. Pod nią – pomieszczenia sypialne. W kolejnym przedziale umieszczone są światła zapasowe i baterie. Niżej mieści się kuchnia. Jeszcze niżej – pomieszczenie magazynowe i akumulatory. Na tym poziomie znajduje się również dźwig. Kolejny przedział to pomieszczenie wciągarek. Pod tym przedziałem usytuowany jest magazyn paliwa dla agregatów. Pod nim znajduje się maszynownia dolna. Najniżej umieszczone są: przedsionek dolnego wejścia do wieży oraz pusta komora. Wszystkie opisane pomieszczenia mają kształt cylindryczny. Pomiędzy cokołem a dolnym wejściem zamontowane są klamry wejściowe. Z uwagi na zautomatyzowanie latarni, nie wszystkie jej pomieszczenia są obecnie użytkowane. Na sąsiedniej skale znajdują się pozostałości po poprzednio funkcjonującej tam latarni morskiej.

    Z uwagi na usytuowanie budowli na morskich skałach oraz epokę budowlaną, w której powstała – do opisanej latarni podobne są również niektóre inne angielskie latarnie morskie. Są to: Bishop Rock, Les Hanois, Longships, Monkstone, Needles, Smalls i Wolf Rock.

    Aktualnie eksploatowana latarnia morska jest 4. tego typu obiektem, posadowionym na skałach Eddystone. Jest to akwen, na którym często występują gwałtowne wiatry sztormowe i wysokie fale. Zatonęło tam tysiące statków i okrętów. Nazwy wież poprzednich latarń morskich wywodzą się od nazwisk ich budowniczych.

    W latach 1698-1703 użytkowano tam Winstanley’s Tower. Henry Winstanley był armatorem, który stracił statek na skałach koło Plymouth. Postanowił wówczas, że sam zaprojektuje i sfinansuje budowę latarni morskiej. Skutkiem wojny Anglii z Francją, załoga francuskiego okrętu aresztowała robotników budujących latarnię i wywiozła ich na kontynent. Gdy dowiedział się o tym francuski Król Ludwik XIV, kazał natychmiast uwolnić jeńców i przeprosił poszkodowanych. Wyjaśnił przy tym, że wprawdzie jest w stanie wojny z Królem Anglii – lecz nie dotyczy to jego poddanych budujących latarnię morską. Królowi „korona z głowy od tego nie spadła”, natomiast robotnicy mogli kontynuować rozpoczęte dzieło. Takiej kurtuazji, powinni się uczyć dzisiejszy politykierzy płci obojga, zwłaszcza w Polsce.

    Była to pierwsza latarnia na świecie, zbudowana na morzu – tak daleko od brzegu. Latarnia okazała się jednak niezbyt stabilna podczas silnych sztormów. Jej twórca postanowił osobiście sprawdzić na czym polega ten problem. W nocy z 25/26 listopada 1703 r, szczególnie silny sztorm doszczętnie zniszczył latarnię. Pod jej gruzami zginął Henry Wistanley i cały personel. Już następnego dnia na skałach Eddystone (po raz pierwszy od 5 lat) rozbił się kolejny statek.

    Następną latarnią, eksploatowaną w latach 1709-1755 była Rudyerd’s Tower. Jej twórcą był John Rudyerd – kupiec z Kornwalii. Latarnia pracowała przez 46 lat. Zniszczył ją pożar, który wybuchł w laternie w dniu 1.12.1755 r. Latarnicy przetrwali chroniąc się w zagłębieniu skalnym. Na drugi dzień ewakuowano ich łodzią ratowniczą.

    Twórcą kolejnej latarni użytkowanej w latach 1759-1882 był John Smeaton (inżynier i matematyk). Stąd wywodziła się jej nazwa Smeaton’s Tower. Latarnia została zbudowana w sposób, który gwarantował jej niezawodne trwanie. Zastosowano opływowy kształt wieży, ściśle dopasowane bloki kamienne łączono za pomocą kotew cynkowych, użyto cementu, który wiązał również pod wodą. Dzięki tym i innym jeszcze nowatorskim rozwiązaniom – mimo licznych sztormów, ta latarnia działała bez większych szkód przez 123 lata. Nie wytrzymały natomiast sztormowych fal urwiste skały, na których ją zbudowano.

    Nie czekając na katastrofę, uruchomiono kolejną latarnię w 1882 r. w/g projektu Jamesa N. Douglassa o nazwie Douglass’s Tower. Po niezbędnych modernizacjach, działa ona po dziś dzień jako Eddystone Light. Po jej uruchomieniu, Smeaton’s Tower została rozebrana i zrekonstruowana na wzgórzu w Plymouth. Na miejscu pozostał jedynie cokół i dolna część wieży.