Wschodnia Afryka Równikowa.

Ziemowit Sokołowski

 

Wybrzeże kontynentalnej Afryki omywane przez Ocean Indyjski, w granicach państw przez które przebiega równik, liczy ok 1922 mil morskich (3559 km). Ten północno -wschodni narożnik Afryki, przez starożytnych Egipcjan nazywany był Krainą Puntu (Bogów).. Słynął z bogactw pożądanych, zwłaszcza przez ówczesne centra religijne. W okresie średniowiecza znajdowały się tam sułtanaty i inne imperia muzułmańskie. Miejsce to od niepamiętnych czasów było obszarem krwawych walk. Arabowie od wieków zajmowali się handlem niewolnikami. W imię zakłamanej „politycznej poprawności”, cały ten niecny proceder, przypisywany jest Europejczykom.
W średniowiecznej Europie, szczególną odmianą niewolnictwa był feudalizm. W zachodniej Europie trwał w przybliżeniu do XV-XVI w, a w Polsce-jeszcze dłużej.


Od XIX w do lat 60 XX w, terytoria usytuowane po obydwóch stronach równika, stały się koloniami brytyjskimi, francuskimi, niemieckimi i włoskimi. Wówczas, zapanował w tym rejonie Afryki, wymuszony militarnie i gospodarczo „względny pokój”.
W obecnych granicach, są to obszary przybrzeżne Somalii oraz Kenii. Z tego ok 85% przypada na Somalię. Przyległe akweny to: Zatoka Adeńska, Cieśnina Guardafui oraz zachodnia część Oceanu Indyjskiego. Obydwa państwa posiadają morza terytorialne o szerokości 12 mil morskich (22,2 km), oraz przylegające do nich wyłączne strefy ekonomiczne o szerokości 200 mil morskich (370,4 km).

Federalna Republika Somalii.
Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Somalia uzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii i Włoch w 1960 r. Jest to kraj dwukrotnie większy od Polski. Niepodległość kraju dla większości tamtejszych ludzi, przyniosła raczej rozczarowanie. Liczne wojny domowe (szczególnie od 1991 r.) oraz klęski klimatyczne sprawiły, że od wielu lat panują tam najtrudniejsze na świecie warunki do życia. Języki urzędowe to; somali i arabski.
Państwo rozciąga się południkowo pomiędzy 12ºN a 2ºS. Około 97% powierzchni kraju, znajduje się na północ od równika. Somalia ukształtowana w kształcie cyfry „7”, posiada najdłuższą z krajów afrykańskich linię brzegową – 1633 mil morskich (3024 km). Z tego ok 33% przypada na południowy brzeg Zatoki Adeńskiej, uznawanej przez Międzynarodowe Biuro Hydrograficzne za odrębne morze.
Na somalijskim wybrzeżu znajduje się ponad 15 portów morskich. Do najważniejszych zalicza się porty Mogadisz, Bosaso, Berbera i Kismayo. Z tego porty Berbera i Bosaso usytuowane są w Zatoce Adeńskiej. Pozostałe porty znajdują się przy wybrzeżu Oceanu Indyjskiego. Są to (kierunek N-S) porty Dante, Mogadisz, Merca i Kismayo
Nabrzeża portu Barbera w rejonie przeładunków drobnicy i masówki posiadają głębokości rzędu 9,4-10 m. Port ma charakter wyspowy. Z lądem połączony jest 2 groblami usypanymi na dnie zatoki. W rejonie przeładunków towarów petrochemicznych, głębokości wynoszą 11,5-12 m. Ten port usytuowany jest w autonomicznym regionie zwanym Somaliland.
Port Kismayo usytuowany jest po wewnętrznej stronie falochronu wysuniętego w morze. Nabrzeża w tym porcie posiadają głębokości w przedziale 7,1-9,1 m.
Port Mogadisz (Mogadishu) usytuowany jest przy osłoniętym falochronami wybrzeżu Oceanu Indyjskiego. Głębokości na kotwicowisku wynoszą 12,5-13,7 m. Głębokości przy nabrzeżach służących do przeładunku towarów suchych 9,4-10 m. Głębokości przy nabrzeżu olejowym 11-12,2 m.
Brzegi autonomicznej prowincji Puntland (nazwa nawiązuje do legendarnej krainy Puntu), są bazą dla współczesnego piractwa uprawianego na sąsiadujących akwenach. Wobec ewidentnej nędzy tamtejszych mieszkańców, porywanie bezbronnych statków i wymuszanie okupu, jest poniekąd zrozumiałe, chociaż nieakceptowalne. Największe korzyści z uprawiania tego procederu, odnoszą jak zwykle szefowie gangów. Słabe i skorumpowane państwo, nie potrafi temu zapobiec.


Oprócz wybrzeża kontynentalnego, Somalia posiada wyspy zlokalizowane w Zatoce Adeńskiej, Cieśninie Guardafui, oraz na Oceanie Indyjskim. W Zatoce Adeńskiej największymi wyspami są Sacadin i Aibat. Na tej ostatniej znajduje się latarnia morska. W Cieśninie Guardafui jest wyspa Jasirada Khuuri. Natomiast na oceanie w Archipelagu Bajuni, znajduje się 6 wysp odległych od kontynentu 0,5-3 mil morskich. Wymienione wyspy mają niewielkie znaczenie gospodarcze. Nieopodal przebiega granica z Kenią.
Niewielka w stosunku do długości wybrzeża liczba portów, oraz problemy gospodarcze i socjalne w skali całego kraju, sprawiły że morskie oznakowanie nawigacyjne jest tam raczej skromne. Większość znaków nawigacyjnych została zbudowana jeszcze w epoce kolonialnej. Część z tych znaków jest już nieczynna. Latarnie morskie służą wówczas jedynie jako „znaki dzienne”. Niewiele jest wyczerpujących informacji na temat poszczególnych znaków nawigacyjnych. Szczególnie odnosi się to do ich wieku oraz rodzaju konstrukcji. Pozostałe dane, również obarczone są znacznym stopniem niepewności.

W położonej na północy, autonomicznej prowincji Somaliland, istniejące oznakowanie nawigacyjne, usytuowane jest na podejściu do portu Berbera. Są to 4 świetlne znaki nawigacyjne. Usytuowanie portu: 10º26’17”N 44º59’49”E.
Berbera Lighthouse. Ta latarnia morska została zbudowana przez Anglików w 1887 r. Jest usytuowana na plaży w odległości 3 km od miasta. Jest to okrągła, żeliwna wieża o wysokości 19 m. Pomalowana jest w poprzeczne pasy, białe i czerwone. W latach 1999-2003, przeszła remont generalny. Wzniesienie wynosi 22 m npm. Światło białe 3 s, przerwa 1 s. Zasięg światła 7 mil morskich (13 km).

Dwa następne światła stanowią nabieżnik wejściowy do portu. Są od siebie oddalone (kier. ENE-WSW) o 180 m. Data ich budowy nie jest znana.
Berbera Range Front Lighthouse. Przednia (dolna) stawa nabieżnika usytuowana została na końcu pirsu we wschodniej części portu. Jest to 12 m wysokości metalowy maszt szkieletowy, posadowiony na betonowej podstawie. Wzniesienie czerwonego światła błyskowego, wynosi 13 m npm. Zasięg światła 2 mile morskie (3,7 km).
Berbera Range Rear Lighthouse. Tylna (górna) stawa nabieżnika, o analogicznej konstrukcji jak poprzednia. Wysokość wieży 16 m npt. Wzniesienie czerwonego, błyskowego światła, wynosi 17 m npm. Zasięg światła 2 mile morskie (3,7 km). Obydwie wieże pomalowane są w poprzeczne pasy białe i czerwone.
Tamara Point Lighthouse. Jest to okrągła wieża pomalowana w poprzeczne pasy białe i czerwone, usytuowana na podejściu do portu Berbera. Zbudowana została na końcu piaszczystego półwyspu, stanowiącego naturalny falochron osłaniający port. Wysokość wieży 20 m npt. Wieża pomalowana w poprzeczne pasy białe i czerwone. Wzniesienie białego światła błyskowego (1 błysk/9 s) 23 m npm. Zasięg światła 8 mil morskich (14,8 km). Rok budowy nieznany.

W drugiej północnej prowincji (Puntland), usytuowanej we wschodniej części Zatoki Adeńskiej, znajduje się stosunkowo nowy port Bosaso. Został zbudowany w latach 80 minionego wieku. Na podejściu do tego portu znajduje się Bosaso Range Rear Loghthouse. Poz. 11º17’09,9”N 49º10,5’2”E. Czerwone światło izofazowe (4 s) posiada wzniesienie 13 m npm, oraz zasięg 10 mil morskich (18,5 km). Usytuowane jest w nadmorskiej części miasta, na zapleczu portu. Rok budowy nieznany.
W „Rogu Afryki”, czyli w miejscu gdzie wody Zatoki Adeńskiej stykają się Oceanem Indyjskim, w 1930 r Włosi zbudowali latarnię „Francesco Crispi”. Nazwa wywodzi się od włoskiego polityka. Została zbudowana, jak to później określono „we włoskim stylu faszystowskim”. Materiałami budowlanymi był kamień i żelbet. Obecnie latarnia nosi nazwę przylądka, na którym ją zbudowano: Cape Guardafui Lighthouse. Położenie: 11°50’08,4”N 51°16’43,9”E. Wzniesienie światła 263 m npm. Światło białe, błyskowe, 1błysk /5 s. Zasięg światła 18 mil morskich (33,3 km). Według innych danych, światło zostało wygaszone. Zatem wieża spełnia już tylko rolę „znaku dziennego”.

Port Kismayo znajduje się w autonomicznym regionie Jubaland. Miasto jest handlową stolicą tego regionu, oraz bazą somalijskiej marynarki wojennej.. Na podejściu do portu została zbudowana przez Włochów Isola dei Serpenti Lighthouse. Ta nazwa oznacza „Wyspę Węży”. Rok budowy nie jest znany. Wzniesienie światła białego, błyskowego (1 błysk/4s.) wynosi 35 m npm. Położenie geograficzne: 0°22’47,7”S 42°33’16,8”E. Zasięg światła 12 mil morskich (22,2 km). Latarnia została zbudowana na części naturalnego falochronu osłaniającego port od strony wschodniej.
Od czasów starożytności Hobyo dysponowało portem morskim. Obecnie jest to port lokalny w regionie Mudug. Na podejściu do portu znajduje się Hobyo Lighthouse. Latarnia usytuowana jest w środkowej części oceanicznego wybrzeża w pozycji: 5°21’05”N 48°31’44,7”E. Wzniesienie białego światła błyskowego (3 błyski/10 s) wynosi 32 m npm. Zasięg 12 mil morskich (22,2 km). Rok budowy nieznany.
W pobliżu miasta Goob Weyn istnieje niewielki port u ujścia rzeki Jubba. Około 1912 r została tu zbudowana latarnia Jubba River Lighthouse. Położenie geograficzne: 0°14’55,5”S 42°37’03,8”E. Światło błyskowe, grupowe 2/10s białe. Wzniesienie światła 35 m npm. Zasięg 8 mil morskich (14,8km).
W południowej Somalii istnieje od czasów starożytnych portowe miasto Merca. W latach 30 minionego wieku, dawny port rybacki został rozbudowany przez kapitał włoski, jako port handlowy. Głównie do wywozu bananów do Włoch i innych europejskich państw. W mieście w 1912 r została zbudowana Merca Range Rear Lighthouse. Położenie: 1°42’52,8”N 44°46’04,1”E. Wzniesienie białego, błyskowego światła (1 błysk/8,5 s.) wynosi 35 m npm. Zasięg 20 mil morskich (37 km).

Na podejściu do opisanego wcześniej portu w Mogadiszu, znajduje się Mogadishu Lighthouse. Latarnia została zbudowana około 1903 r. Usytuowana została w centrum nadbrzeżnej części miasta. Położenie: 2°02’19,3”N 45°19’59,9”E. Wzniesienie białego, błyskowego światła (1 błysk/12,5 s) wynosi 74 m npm. Zasięg 32 mile morskie (59,3 km).
W północno-wschodnim regionie Bari, znajduje się najbardziej wysunięty na wschód punkt kontynentalnej Afryki. Zbudowano tu Ra’s Hafun Lighthouse. Położenie: 10°26’35”N 51°24’50,5”E. Wzniesienie białego światła błyskowego (2 błyski/35 s) wynosi 107 m npm. Natomiast jego zasięg 4 mile morskie (7,4 km).

Na okolicznych wodach w 1880 r rozegrał się dramat na s/s Jeddah pod brytyjską banderą. Przy sztormowej pogodzie jego kapitan (z częścią załogi) opuścił pozbawiony napędu statek, pozostawiając na pastwę losu 853 pasażerów i pozostałą załogę. Porzuceni, zostali uratowani przez francuski statek s/s Antenor, który odholował Jeddah do Adenu. Wydarzenie to zostało opisane w zbeletryzowanej formie, w noweli słynnego polskiego pisarza Józefa Conrada Korzeniowskiego p. t. „Lord Jim”.

Kenia.
Republic of Kenya/Jamhuriga Kenya.

Po okresie dominacji sułtanatów arabskich, pierwszymi kolonistami byli Portugalczycy. Począwszy od XIX w zaistniała w tej części Afryki, kolonizacja angielska. Państwo uzyskało niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1963 r. W Kenii obowiązują 2 języki urzędowe; suahili i angielski. Ogólna powierzchnia kraju wynosi 582,6 tys km². Równik przebiega przez terytorium państwa na przestrzeni ok. 785 km. Na północ od równika znajduje się blisko 56% powierzchni kraju. Kenia rozciąga południkowo pomiędzy 4°37’N a 4°40’S.

Posiada najkrótsza linię brzegową z wszystkich państw Afryki Wschodniej. Linia brzegowa wybrzeża oceanicznego wynosi 536 km. Stanowi to ok.13,5% granicznego obwodu państwa. Z wyjątkiem części północnej (50-113 km od granicy z Somalią), oraz na południu (ok 36 km do granicy z Tanzanią), wybrzeże w granicach Kenii jest mało urozmaicone. Dużą atrakcją turystyczną jest przybrzeżny Archipelag Lamu, usytuowany w północnej części wybrzeża. Największe wyspy archipelagu to; Pate, Manda i Lamu.
Portami morskimi o największym znaczeniu dla gospodarki narodowej są Mombasa i Kilindini zbudowane na tej samej wyspie, oraz na przyległych obszarach lądu stałego.

Port Kilindini usytuowany jest na południe od portu Mombasa. Podmiotem zarządzającym portami jest Kenya Port Authority, znajdujący się w strukturze Ministerstwa Transportu.
Centrum Mombasy znajduje się w pozycji geograficznej 4º03’S 39º40’E. Dzięki linii kolejowej zbudowanej przez Brytyjczyków, porty mają połączenie z Nairobi i Kampalą, co nadaje im status międzynarodowy. Kilindini w jez. Suhaili oznacza „głęboki”. I faktycznie, naturalne głębokości z wykorzystaniem hydrotechnicznej „sztuki inżynierskiej” sprawiły, że w najważniejszych częściach tego portu jest 17,5 m. Pozwala to na obsługę statków o nośności rzędu 100 tys. DWT. Jest to najgłębszy port w całej Afryce Wschodniej. O takich głębokościach, tu w Szczecinie, możemy tylko marzyć.

Trzeci port Kilifi znajduje się w pozycji; 3º28’S 39º54’E. Ponadto, wzdłuż wybrzeża egzystują liczne porty rybackie, do niektórych z nich mogą zawijać również jachty morskie.
Za czasów dominacji portugalskiej, zbudowano w rejonie Mombasy kilka kamiennych obelisków spełniających rolę latarń morskich. Przetrwał już tylko jeden.

Według obecnego spisu latarń morskich w Kenii (List of lighthouses in Kenya), aktywnych jest tam 14 świetlnych znaków nawigacyjnych.

Są to zarówno latarnie morskie, jak i świetlne stawy nabieżników. Występują na ok. 65% długości wybrzeża, lecz są nierównomiernie rozmieszczone. Zdecydowana większość została zbudowana na podejściu, oraz na morskich wodach wewnętrznych portów Mombasa i Kilindini.. Wzniesienia świateł wynoszą od 6 do 46 m npm. Ich zasięgi od 2 do 18 mil morskich (3,7 do 33,3 km). Z tego: 7<10 Mm, 10 Mm>5<15 Mm, 15 Mm > 2.

Najbardziej wysuniętym na północ jest Shela Range Front Lighthouse poz. 2º17’49,5”S 40º54’47,6”E. Białe światło umieszczone jest na wysokości 6 m npm, ma zasięg 6 mil morskich (11,1 km). Odległość ortodromiczna latarni na kierunku 215 º do centrum Mombasy, wynosi ok 130 mil morskich. Latarnia została zbudowanao na wyspie Shela. Wyspa wchodzi w skład Archipelagu Lamu, będącego dużą atrakcją turystyczną. Jest to oznakowanie wejścia do portu Lamu.

Kipini Lighthouse. 2°31’48”S 40°31’48”E. Latarnia jest oddalona o 105 mil morskich na kierunku 209° do Mombasy. Wzniesienie białego światła błyskowego wynosi 29 m npm. Jego zasięg 10 mil morskich (18,5 km) Jest to okrągła wieża z włókna szklanego. Usytuowana jest na szczycie klifu, po północnej stronie ujścia rzeki Tana. Nazwa latarni, podobnie jak następnych, wywodzi się od najbliższej miejscowości.
Kolejną latarnia oddaloną o 57,8 mil morskich, kierunek 208° do Mombasy, jest Malindi Lighthouse. Położenie; 3°13’30,2”S 40°07’45,8”E. Wzniesienie jej białego światła błyskowego wynosi 25 m npm. zasięg światła 14 mil morskich (25,9 km). Wieża ma kształt klepsydry. Jest wykonana z włókna szklanego. Usytuowana jest na cyplu, przy południowej części portu Malindi. W tym miejscu portugalski odkrywca Vasco da Gama zatrzymał się (1498-99 r) w swej drodze do Indii. Kazał zbudować ze skał koralowych obelisk, odległy o 170 m w kierunku północnym od obecnej latarni.
Pungutiayu Lighthouse. 4°42’08,4S 39°24’33,9”E. Latarnia jest oddalona o 42 mile morskie, na kierunku 21° do Mombasy. Wzniesienie białego światła błyskowego 16 m npm. Zasięg 10 mil morskich (18,5 km). Jest to okrągła wieża z włókna szklanego, zbudowana przy południowym krańcu kenijskiego wybrzeża.
Kilifi Creek Lighthouse. 3°38’S 39°52’E. Oddalenie na kierunku 206° od Mombasy wynosi 28 mil morskich. Wzniesienie białego światła błyskowego wynosi 40 m npm. Jego zasięg 9 mil morskich (16,7 km).
Chale Island Lighthouse. Latarnia została zbudowana na wyspie o tej samej nazwie. Położenie; 4°26’53,5”S 39°32’01,7”E. Oddalenie od Mombasy na kierunku 8° wynosi 25 mil morskich. Wzniesienie białego światła błyskowego wynosi 30 m npm. Jego zasięg 12 mil morskich (22,2 km). Wysokość piramidalnej szkieletowej wieży wynosi 25 m npt. Latarnia zbudowana na południowym krańcu wyspy.
Cannon Point Lighthouse. 3°57’43,6”S 39°45’46,1”E. Oddalenie na kierunku 228° do Mombasy wynosi 7,5 mili morskiej. Wzniesienie białego błyskowego światła wynosi 19 m npm. Zasięg światla 11mil morskich (20,4 km). Wykonana z włókna szklanego wieża ma kształt klepsydry. Zlokalizowana jest na cyplu, po południowej stronie wejścia do Mtwapa Creek.

Pozostałe latarnie usytuowane są na brzegach morskich wód wewnętrznych oraz portowych, w niewielkiej odległości od centrum Mombasy. Arabskiego pochodzenia wyraz „Ra’s” w nazwie znaku nawigacyjnego, oznacza przylądek, na którym ten znak został zbudowany.
Likoni Lighthouse. 4°05’S 39°40’05,9”E. Światło izofazowe, sektorowe: czerwone, białe i zielone (5 s) o wzniesieniu 21 m npm. Zasięg 2 mile morskie (3,7 km). Biała wieża w kształcie obelisku. Jest zlokalizowana po południowej stronie wejścia do portu Mombasa.
Ra’s Kiberamini Range Front Lighthouse. 4°02’50,9”S 39°40’41,5”E. Wzniesienie białego światła błyskowego 18 m npm. Zasięg 8 mil morskich (14,8 km). Okrągły, kamienny obelisk pomalowany na biało. Lokalizacja: północno-wschodni narożnik Wyspy Mombasa.
Ra’s Kiberamini Range Rear Lighthouse. 4°02’35,2”S 39°40’37,5”E. Wzniesienie białego światła błyskowego 27 m npm. Zasięg 8 mil morskich (14,8 km.). Okrągły, kamienny obelisk pomalowany na biało. Lokalizacja: na stałym lądzie, na wschód od mostu New Nyali.
Ra’s Mchengamwe Range Rear Lighthouse. 4°02’25,9”S 39°38’19,3”E. Wzniesienie białego światła błyskowego nieznane. Zasięg 6 mil morskich (11,1 km).
Ra’s Serani Range Front Lighthouse. 4°04’17,7”S 39°40’50,4”E. Wzniesienie białego światła błyskowego 26 m npm. Zasięg 8 mil morskich (14,8 km).
Ra’s Serani Range Rear Lighthouse. 4°04’12”S 39°40’41,3”E Wzniesienie białego światła błyskowego 45 m npm. Zasięg 8 mil morskich (14,8 km).

 

Niestety informacje na temat kenijskich latarń morskich są bardzo skromne. Zwłaszcza ich szata graficzna. W związku z tym znany i ceniony portal internetowy The Lighthouse Directory, zwrócił się z apelem o nadsyłanie zdjęć tych obiektów. Można to mieć na uwadze w przypadku, gdyby ktoś z naszych sympatyków kiedyś odwiedził te rejony.