Na południku 20°E

Ziemowit Sokołowski

Cape L’Agulhas Lighthouse.
34°50’S 20°01’E

Trochę geografii i historii.

Przylądek Igielny, jest najbardziej wysuniętą na południe częścią Afryki. Prawdopodobnie był już znany starożytnym żeglarzom i rybakom, uprawiającym żeglugę przybrzeżną. Jednak dopiero pierwszym udokumentowanym, faktem opłynięcia tego przylądka przez europejskiego żeglarza, była podróż Bartolomeu Dias’a. Ten portugalski odkrywca i konkwistador, opłynął przylądek w dniu 3 lutego 1488r. Przez następne 12 lat uczestniczył w wielu innych wyprawach odkrywczych. W 1500 r zatonął w czasie sztormu na Atlantyku, wraz z dowodzonym przez siebie statkiem. Jak na ironię losu, prawdopodobnie zdarzyło się to w pobliżu miejsca swego najważniejszego odkrycia. Na zdjęciu ukazana jest statua, upamiętniająca słynnego żeglarza. Ten pomnik znajduje się w Londynie. Natomiast płaskorzeźba przedstawiająca karrakę, czyli statek z początkowego okresu wypraw odkrywczych, znajduje się nad wejściem do dawnego „Domu Rybaka” w Szczecinie.

 

Do czasu ukończenia budowy Kanału Sueskiego w 1869r, cały ruch statków pomiędzy Europą/Ameryką a Dalekim Wschodem/Australią i Nową Zelandią, odbywał się poprzez opłynięcie Afryki. Wody okalające przylądek, były zawsze ważnym punktem odniesienia w tych rejsach. Dlatego w tym właśnie miejscu zbudowano latarnię morską. Nadto południk 20°E, stanowi umowną granicę pomiędzy Atlantykiem a Oceanem Indyjskim.
Przybliżone, (najkrótsze) odległości w milach morskich, i kierunki od latarni do brzegów wybranych kontynentów, są następujące: do Antarktydy (w kier 180°) 2 100 Mm., do Ameryki Południowej (kier 267°) 3 300 Mm, Do Azji ,Indie (kier 63°) 4 200 Mm, do Australii (kier 122°) 4 520 Mm.

 

Latarnia Morska.

Została zbudowana w 1849 r. Wówczas ta część Afryki była kolonią brytyjską, a od 1910 r dominium brytyjskim o nazwie Związek Południowej Afryki. Obecnie działająca latarnia, obchodziła 150 lecie swego istnienia w marcu 1999 r. zatem (w roku 2018 r) „zaliczyła” 169 lat. Ze względu na zły stan techniczny budynku, wyłączono ją z użytkowania w latach 1968-1988. Po przeprowadzonym remoncie, przywrócono jej działanie.

 

Pod względem materiału budowlanego i konstrukcji, jest to wieża z piaskowca, obudowana 1. kondygnacyjnym budynkiem dla latarników. Barwa biała, z poprzecznymi pasami koloru czerwonego. Jest to 3. z uwagi na wiek, budowla morska – w tej części Afryki. Wieża ma kształt cylindryczny, z balkonem i dużą laterną u jej szczytu. Wysokość wieży ponad poziom pobliskiego terenu wynosi 27 m. Wzniesienie światła nawigacyjnego, ponad średnio wysoki poziom otaczających ją oceanów wynosi 31 m. Zasięg widoczności światła jest imponujący, i wynosi 30 mil morskich (56 km). Charakterystyka światła; 1błysk/5 s.
Do 1905 r. jako niezawodne źródło światła, stosowano tłuszcz z tylnej części ciał owiec (tail fat of sheep). Widocznie nie brakło owiec w tych stronach. Później do roku 1929 użytkowano olej, następnie naftę. Elektryfikacja miała miejsce w 1936 r. z zastosowaniem generatora dieslowskiego i potężnej, 4 kW żarówki. W późniejszych czasach zastosowano zewnętrzne zasilanie sieciowe. Automatyzacja nastąpiła w 1968 r.
Ta latarnia morska była i pozostaje nadal najważniejszym morskim znakiem nawigacyjnym w południowej części Afryki, pomiędzy największymi portami: Cape Town -od strony zachodniej, oraz Durbanem -po stronie wschodniej.
Udostępniona jest do zwiedzania przez cały rok. W budynku mieści się muzeum tejże latarni, oraz restauracja.

 

Otoczenie latarni morskiej.

Najbliższy obszar zajmuje Park Narodowy Przylądka Igielnego o powierzchni 5 690 ha. Klimat porównywany jest ze śródziemnomorskim, dominującym na tej samej szerokości geograficznej, lecz z drugiej strony równika.
Jednak bezpośrednie sąsiedztwo oceanów oraz prądów oceanicznych, nadaje mu odmienną specyfikę. Prąd Benguelski zmierza w kierunku północnym z prędkością ok 20 Mm/dobę. Temperatura wody powierzchniowej wynosi 17ºC -25ºC. Prąd Agulhas, kieruje się na południowy zachód z prędkością 24-50 Mm/dobę Temperatura wody powierzchniowej wynosi 21ºC -27ºC. Z kolei Prąd Wiatrów Zachodnich niesie znacznie chłodniejsze masy wody w kierunku wschodnim, z prędkością 12-24 Mm/dobę. Temperatura wód powierzchniowych wynosi od 2ºC do 15ºC.

 

Oprócz wymienionych, występują wokół przylądka prądy wywołane przez przypływy i odpływy. Ich amplituda waha się od 0,6-1,7 m. Mieszanie się wielkich mas wód o znacznie różniącej się temperaturze, oddziałuje również wyraźnie na dynamikę atmosfery. Występujące tu bardzo silne, sztormowe wiatry, generują wysokie fale. Ich wysokość niekiedy przekracza 30 metrów. Wokół przylądka, spoczywa na dnie około 150 wraków zatopionych statków. W odległości 100 m od brzegu, widoczna jest dziobowa część japońskiego trawlera rybackiego. Ten statek o nazwie Meisho Maru 38, wszedł na rafę w listopadzie 1982 r, a jego kadłub przełamał się. W pobliskiej miejscowości Bredasdorp, znajduje się Shipwreck Museum. Eksponowane tam są różne przedmioty z zatopionych statków , które fale wyrzuciły na ląd.

 

Odległy o 150 km w kierunku WNW Przylądek Dobrej Nadziei, nosił pierwotnie nazwę Cabo das Tormentas (Przylądek Burz). Tą nazwę nadał wspomniany wcześniej jego odkrywca Bartolomeu Dias. Jednak zgodnie z wolą króla Portugalii Jana II, nazwę zmieniono na Przylądek Dobrej Nadziei. Wiązało się to z pragnieniem dotarcia statkami portugalskimi na daleki wschód, i nawiązania korzystnego handlu z Indiami Zostało to dokonane dopiero w 10 lat później, w czasie wyprawy innego portugalskiego odkrywcy Vasco da Gamy. Stosunki handlowe zostały wówczas nawiązane. Tym niemniej, za prekursora wielkich wypraw odkrywczych należy uznać Bartolomeu Dias;a. Udowodnił on bezspornie, że po ominięciu groźnych przylądków na południowym krańcu Afryki, można żeglować dalej na wschód.
Napływ chłodnych, dobrze natlenionych wód, korzystnie wpływa na rozwój planktonu, i obfitość ryb. Dzięki temu, oraz występowaniu szerokiego szelfu kontynentalnego, na południe od przylądka -tutejsze łowiska zaliczane są do najlepszych na świecie. Można tu obserwować również wieloryby. Turyści mają dodatkową atrakcję odbywania spacerów i pływania w towarzystwie zadomowionych tam „pingwinów przylądkowych”.

 

Poza okresem sztormów, miejscowy klimat jest łagodny. Średnio niska temperatura roczna wyniosła +13,7°C, średnia dzienna roczna +16,8°C, natomiast max roczna +36,1°C. Cieplejsza pora roku występuje od listopada do kwietnia.
Miejsca godne zwiedzania opisane są w dwóch, najczęściej używanych w RPA językach: angielskim i afrikaans. Ten drugi wywodzi się z zachodniogermańskiej gałęzi językowej i jest podobny do holenderskiego. Ze względu na wieloetniczność obywateli, na terenie RPA istnieje 11 „języków urzędowych”.
Ogólna długość podstawowej linii brzegowej (bez wysp i przylądków) RPA wynosi ok 2450 km. Z tego niemal 70% przypada na Ocean Indyjski, reszta na Atlantyk.
W strefie brzegowej RPA znajduje się 46 czynnych latarń morskich. Z tego 19 na wybrzeżu Atlantyku, oraz 27 na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego. Średnia odległość pomiędzy latarniami morskimi wynosi blisko 30 mil morskich. W starszych budowlach przeważają konstrukcje z kamienia, i cegły. W nowszych zastosowano beton oraz przestrzenne, ażurowe wieże, wykonane z kształtowników żeliwnych, stalowych i aluminiowych. Wysokość wież latarń wynosi od 6 do 33 m npt. Natomiast wzniesienia ich świateł nawigacyjnych od 17 do 146 m, nad średnio wysoki poziom oceanów.