Latarnicy obsługujący latarnie morskie w Niechorzu i Świnoujściu oraz latarnicy pracujący w stacjach nautycznych usytuowanych na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym administrowanych przez Urząd Morski w Szczecinie.
Ziemowit Sokołowski
Praca w latarniach morskich i na stacjach nautycznych wymagała odpowiednich kwalifikacji w zakresie obsługi urządzeń optycznych i elektrycznych (a jeszcze wcześniej również gazowych) znajdujących się na morskich znakach nawigacyjnych. Nieodzownymi były także umiejętności obsługi agregatów prądotwórczych oraz urządzeń radiowych.
Latarnicy zatrudnieni w latarniach morskich obsługiwali ww. instalacje i inne urządzenia znajdujące się w samych latarniach i ewentualnie inne znaki nawigacyjne usytuowane w bezpośredniej bliskości tychże latarń. Np. latarnik ze Świnoujścia obsługiwał znaki nawigacyjne na falochronach.
Dla odmiany praca latarników stacji nautycznych, odbywała się na dużo większej przestrzeni zawartej pomiędzy Świnoujściem i Szczecinem oraz na wodach przyległych i dotyczyła ważnych dla bezpieczeństwa żeglugi znaków świetlnych opisanych wcześniej w zakładce „inne znaki nawigacyjne”. Dotyczyło to nabieżników – czyli świateł prowadzących statki, bram torowych, świateł sektorowych i wielu innych.
Z uwagi na usytuowanie większości znaków nawigacyjnych w obszarze morskich wód wewnętrznych (Zalew Szczeciński i akweny z nim połączone) dostępnych jedynie od strony wody, koniecznym było zastosowanie do ich obsługi niewielkich jednostek pływających. Z początku były to zwykłe łodzie wiosłowe, później bezpokładowe szalupy z silnikami, w końcu motorówki kabinowe. Ich zdjęcia można znaleźć m in. w zakładce „na starych fotografiach”. w tej sytuacji, latarnicy pracujący w stacjach nautycznych musieli dodatkowo posiadać kwalifikacje marynarskie lub patent ster -motorzysty.
Praca na wodzie wiązała się z większym ryzykiem zwłaszcza, że latarnicy pracowali „solo”, częstokroć w niekorzystnych warunkach pogodowych. Specyficzny system pracy na stacjach nautycznych, został opisany wcześniej w zakładkach SN. Inoujście, Chełminek i Mańków. w razie zaistnienia awarii nie mogących zostać usuniętych przez samych latarników, do akcji wkraczali fachowcy z baz oznakowania nawigacyjnego ze Świnoujścia lub Szczecina.
Zestawienie nazwisk latarników zatrudnionych w latarniach morskich Niechorze i Świnoujście od roku 1848 do czasów nam współczesnych -powstało na podstawie opracowania „Morskie drogowskazy polskiego wybrzeża” z 2011r. Autorami tej książki są: Antoni F. Komorowski, Iwona Pietkiewicz i Adam Szulczewski. Wydawcą jest Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej.
Natomiast lista latarników stacji nautycznych, powstała w oparciu o wspomnienia pp. Borsukowskiego, Paszyna, Lipoka, Kozłowskiego, Ponieckiego, Lisowskiego, Sankowskiego, Turczyna i dotyczy ona okresu powojennego. Wszyscy ww. są zasłużonymi pracownikami polskich Urzędów Morskich. Zatem ich wspomnienia nie powinny wzbudzać żadnych, istotnych -wątpliwości.
Latarnia Morska Niechorze.
(Nazwa niemiecka Gross Horst)
W okresie od roku 1866 do zakończenia II Wojny Światowej w latarni zatrudnieni byli: Jakob Lichtenstein, ? Berndt, ? Radmann, August Gaebel, ? Wolff, ? Drews, ? Kühl. w miejscu nieznanych przez nas imion tych osób, postawiono znak zapytania
Pierwszym polskim kierownikiem latarni w latach 1948-1960 był p. Alfons Śmigielski. Ponadto, w różnych przedziałach czasu pracowali: Stanisław Lis (1948-1949), Paweł Rafalski (1948-1956), Stanisław Kłapa (1948-1979), Stefan Brodnicki (1956-1991), Tadeusz Śmigielski (1960-1986), Ryszard Brodziński (1973-1996), Janina Brodnicka (1979-1992), Gabriel Brodnicki (1987-2007), Małgorzata Brodnicka ( ? – 2008), Robert Kwieciński od 2008r.
Radiolatarnia Świnoujście
(nazwa niemiecka Swinemünde)
Od 1848r. do zakończenia II Wojny Światowej na latarni usytuowanej na wschodnim falochronie oraz w obecnej latarni morskiej zatrudnieni byli następujący latarnicy niemieccy: ? Koch (1848-1890), ? Hanke (1887-1889), Laewe Domekowsky (?-?), Albert Kühl (?-?), August Gotsch (?-?), Wilhelm Kussman (?-?), August Ohm) (?-?)
Po zakończeniu wojny, aż do 1954r. Radiolatarnia Morska Świnoujście znajdowała się we władaniu wojskowych służb ZSRR. w listopadzie 1954r. nastąpiło przekazanie latarni władzom polskim. Przekazującym ze strony rosyjskiej był kapitan i rangi (stopień odpowiadający Komandorowi Polskiej Marynarki Wojennej) był– p. Aleksander Siewierskij. Ze strony polskiej latarnię przejął p. Marian Sankowski.
Od 17 listopada 1954r. do (?) pierwszym polskim kierownikiem latarni był p. Karol Wojniusz. do lat 70. w latarni zatrudnieni byli pp. ? Dawidowicz, Jan Pawełczuk, Jan Pawłowski, ? Rafalski, Kazimierz Stankiewicz, Ludwik Sikorski, ? Zaucha. do roku 1989 latarnikami byli pp. Mieczysław Zieliński, Wiesław Kolak, ? Rafalski , Bogdan Szplit, Ryszard Nagórka, i Ewa Sikorska.
Od tego czasu do chwili obecnej (2013r) w latarni Świnoujście odnotowano zatrudnienie pp. Tadeusz Dula, Krzysztofa Janiaka, Henryka Suchonia, Henryka Kubika, Feliksa Gogola, Romualda Bauzy, Marka Mateckiego, Marcina Lisowskiego, Radosława Bułki, Marcina Burakowskiego i Mirosława Czupryńskiego.
Latarnicy zatrudnieni w stacjach nautycznych.
W wykazie zatrudnionych na poszczególnych stacjach nautycznych, niekiedy pojawiają się te same osoby. Wynika to stąd, że istniały pewne zmiany w obsadzaniu poszczególnych stacji. Poniżej przedstawiono listę nazwisk latarników w porządku alfabetycznym. Nie mam jednak pewności czy jest ona pełna.
Stacja Nautyczna Szczecin- Port.
Czesław Antecki, Franciszek Chodorowski, Stanisław Dębowski, Wacław Leonowicz, Witold Łakis, Zdzisław Krusiński, Bronisław Sawicki, Zbigniew Szykowny, ? Wiśniewski, Sebastian Wojciechowski.
Stacja Nautyczna Police.
Józef Anyszewski, Kazimierz Czwójdziński, Stanisław Drozdowski, Ryszard Łopiński, Wacław Martynowicz, Zenon Mokwa, Bronisław Sawicki. Pod względem transportu wodnego SN Police była obsługiwana przez SN Inoujście.
Stacja Nautyczna Mańków
Stefan Bogacki, Norbert Bogacki, Roman Bogacki, Józef Chorzępa, Antoni Karolkiewicz, Zbigniew Kielich, Jan Polak, Stanisław Mruk, Aleksander Oleszczuk, Sylwester Nowicki, Sebastian Wojciechowski.
Stacja Nautyczna Inoujście.
Sylwester Kus, Wacław Mięguć, Aleksander Paszyn, Michał Paszyn, Ryszard Łopiński, Sylwester Nowicki, Edward Osiwiański, Antoni Reliszko, Bronisław Sawicki, Jerzy Sokołowski, Ziemowit Sokołowski, Józef Szczepaniak.
Stacja Nautyczna Chełminek.
Józef Antończak, Stanisław Drozdowski, Leon Dudarczyk, Stanisław Gubarewicz, Henryk Jasiek, Edward Kajder, Kazimierz Miemyski, Michał Paszyn, Kazimierz Stawarz, Antoni Turlejski, Mieczysław Ziarkiewicz.
Stacja Nautyczna Mielin.
Marian Darowny, Henryk Kubik, Henryk Suchoń i jego małżonka -Gertruda Suchoń.
Stacja Nautyczna Dziwnów.
Działa na akwenach morza terytorialnego i morskich wód wewnętrznych przylegających do tego portu. w przeszłości latarnikami byli pp. Jerzy Hernat, Henryk Klimowicz, Henryk Wójcik. Aktualnie (VI 2013) pracują: Józef Chorzępa, Tadeusz Porzych i Sebastian Wojciechowski.
Stacja Nautyczna Karsibór.
Marcin Burakowski, Mirosław Czupryński, Krzysztof Janiak, Henryk Kubik, Marcin Lisowski, Marek Matecki, ? Soroko. Henryk Tomkiewicz.
Aktualnie w SN Karsibór, utrzymywane jest 1-osobowe stanowisko latarnika p. Krzysztof Janiak.
Podsumowanie.
Z wyjątkiem aktualnie działającej SN. Dziwnów, ww. stacje nautyczne działały w przeszłości od lat 40. minionego wieku, do początkowych lat wieku bieżącego.
Powodem ich stopniowej likwidacji był postęp techniczny przejawiający się m in: w monitoringu aktualnego stanu technicznego wszystkich znaków nawigacyjnych oraz automatyce – umożliwiającej natychmiastową naprawę uszkodzonych świateł, bez bezpośredniego udziału czynnika ludzkiego. Nie bez znaczenia była również szybka możliwość dotarcia do uszkodzonych znaków nawigacyjnych przy użyciu doskonalszych niż wcześniej -środków transportu wodnego i lądowego. Dzięki temu, praca przy obsłudze znaków nawigacyjnych stała się bezpieczniejsza i efektywniejsza. Ze względów praktycznych, jednoosobowe stanowiska latarników utrzymywane są nadal w SN Karsibór oraz w morskiej przystani rybackiej Niechorze (p. Sobierajski).
Stosownie do posiadanego wykształcenia zawodowego i stażu pracy latarnicy pracujący poprzednio w stacjach nautycznych, znajdowali nowe zatrudnienie w bazach oznakowania nawigacyjnego, na jednostkach pływających, lub w pracy biurowej UMS. Inni, z tytułu wieku przeszli na emeryturę. w miarę napływu dalszych informacji co do stanu osobowego latarników zatrudnionych w poszczególnych latarniach i stacjach nautycznych, powyższa lista zostanie uzupełniona.