Ziemowit Sokołowski
Południowo -wschodnia Irlandia.
52°7’25,7”N 6°55′ 45,5” W
Uznawana za 2 najstarszą, działającą latarnię morską na świecie.
Latarnia położona jest przy wschodnim wejściu do portu Waterford znajdującym się u ujścia rzeki Barrow. Jest to szeroka cylindryczna wieża z podwójnym balkonem. Pomalowana została na biało z 2 poprzecznymi, czarnymi pasami. Obsługiwana jest przez zajmującą się bezpieczeństwem żeglugi instytucją Commissioners of Irish Lights. Pod nadzorem tej instytucji jest ok. 65 irlandzkich latarń morskich. W kierunku wschodnim (102°) w odległości ok. 110 km (59,6 Mm) znajduje się zachodni brzeg Walii.
Podstawowe parametry tej latarni są następujące. Wysokość npt 35 m, Wzniesienie światła nawigacyjnego nad poziom morza 47 m. Zasięg białego światła błyskowego (1 błysk/3 s.) 23 mile morskie (43 km). Od stycznia 2009 r. do funkcji latarni doszedł system AIS, pozwalający na automatyczną identyfikację ruchu statków.
Według miejscowej legendy, pierwsze światło nawigacyjne zapalił w tym miejscu już w V w. misjonarz o imieniu Dubhán. Poza pracą misjonarską wśród miejscowych pogan, zatroszczył się o to aby żegluga w tym miejscu stała się bardziej bezpieczna. Prawdopodobnie prototypem tej latarni był kopiec ułożony z kamieni, na którym płonęło drewno. Jeżeli to prawda, to wypadało by uznać owego misjonarza również za pierwszego średniowiecznego latarnika pracującego nad Morzem Irlandzkim..
Istniejąca kamienna wieża została zbudowana w 1172 r. na końcu półwyspu Hook w hrabstwie Wexford. Według innych źródeł stało się to w 1245 r. Tak czy inaczej zasadnicza jej konstrukcja przetrwała ponad 800 lat. W związku z tym jest drugą pod względem wieku wciąż działającą latarnią morską na świecie. Najstarszą, lecz po znacznej przebudowie i działającą z długimi przerwami jest Wieża Herkulesa (Torre de Hercules) wzniesiona w Hiszpanii. Została ona już wcześniej opisana w naszym portalu w zakładce „ze świata”. Angielskie słowo „hook” oznacza hak. Irlandzkie słowo dotyczące tego miejsca brzmi „duán” i odnosi się do haczyka na ryby. Być może, pośrednio dotyczy to obfitych morskich łowisk, wokół tej części Irlandii. Wypada może dodać, że w czasie głodu (1845-49) wynikłego z „zarazy ziemniaczanej „ mieszkańcy wybrzeży wyspy byli w stosunkowo lepszej sytuacji ratując się dietą rybną.
Początkowo (od XIII w) światło nawigacyjne obsługiwała niewielka grupa mnichów, zamieszkujących w pobliskim klasztorze. Prawdopodobnie pomagali oni również przy budowie późniejszej wieży. Mnisi opuścili wieżę w połowie XVII w i zostali zastąpieni przez zawodowych latarników. Dla ich potrzeb zbudowano w pobliżu wieży budynki mieszkalne i gospodarcze. Zamieszkiwali oni wraz z rodzinami aż do późnych lat 70 minionego wieku.
Od 1977 r obsadę latarni stanowił szef latarników z dwoma pomocnikami. Służba latarników trwała 4 tygodnie na 4 tygodnie wolnego. W tym czasie pracowała druga zmiana.
W swej bardzo długiej historii źródłem światła były m in paleniska węglowe (do1790 r)., płonący olej z wielorybów, olej parafinowy, nafta, palniki gazowe, a od 1972 r żarówki elektryczne. Dla uzyskania specyficznej charakterystyki świecenia (przed elektryfikacją) stosowano mechanizm zegarowy wymagający podnoszenia ciężarów napędowych przez dyżurującego latarnika co 25 minut. Ten mechanizm (nadal jest sprawny) stanowi wyposażenie muzealne latarni.
W marcu 1996 r latarnia została zautomatyzowana. Od 2011 r jest udostępniona do zwiedzania, a dawne domy latarników spełniają obecnie rolę centrum obsługi zwiedzających. Znajduje się tam m in sklep sprzedający pamiątki oraz kawiarnia. W pobliżu jest obszerny parking. Zwiedzanie całoroczne przy udziale przewodnika.
W przeszłości podczas mgły stosowano sygnał akustyczny emitowany najpierw z dzwonu a następnie z armaty umieszczonej na skraju klifu. Armata strzelała co 10 minut. Od 1905 r armata została zastąpiona przez ładunki wybuchowe umieszczane na na wysuwanym ramieniu u szczytu wieży (2 strzały/6 minut). Później zastosowano syrenę (1 dźwięk /30 s) na sprężone powietrze. W końcu używano nautofonu czyli elektrycznego sygnału mgłowego (2 dźwięki/45 sekund) działającego do 2011 r. Od tegoż roku zaniechano tej hałaśliwej sygnalizacji, prawdopodobnie ku zadowoleniu gniazdujących tam ptaków.
O ile sam kształt wieży latarni nie jest zbyt wyszukany, to bardziej interesującą jest jej konstrukcja. W przekroju poprzecznym jest to układ 2 kolistych murów o zmiennej grubości ścian. Pomiędzy ścianami są spiralne schody oraz nie używane obecnie pomieszczenia.
Zbudowana z bloków miejscowego wapienia wieża ma 4 kondygnacje wysokości i ściany o grubości 4 m w swojej dolnej części. Dolna kondygnacja ma 13 m średnicę u podstawy. Górna kondygnacja posiada średnicę 6 m. Poszczególne kondygnacje połączone są 115 stopniami. Na 3 kondygnacjach można podziwiać oryginalne kamienne kominki z XIII wieku. Ponadto pomiędzy murami znajduje się szereg komór ściennych, a wśród nich 2 toalety. W XIX w zbudowano laternę oraz drugą galerię.
W czerwcu 2011 r ta latarnia została uznana w australijskim wydawnictwie przewodników turystycznych Lonely Planet, za najbardziej interesującą z listy 10 najbardziej godnych uwagi latarń morskich. Autor publikacji nazwał ją „pradziadkiem latarń morskich”.
Zgodnie ze starą łacińską maksymą „de gustibus non est disputandum” mówiącą, że w sprawach upodobań nie należy dyskutować, zostawmy tą sprawę jako otwartą. Tym niemniej należy przyznać, że zarówno konstrukcja jak i historia latarni morskiej Hook Lighthouse, są interesujące.