Ziemowit Sokołowski.
51° 23′ 16” N 9° 36′ 11” W
Południowa Irlandia.
Morze Celtyckie.
W Irlandii obowiązują 2 języki urzędowe. Uwarunkowania historyczne sprawiły, że powszechnie używany jest język angielski. Drugim jest pochodzący z grupy języków celtyckich, narodowy język irlandzki. Jego podstawową znajomość posiada już tylko ok 1/3 obywateli. Oficjalna nazwa angielska tej latarni brzmi Fastnet Rock Lighthouse, a w narodowym języku irlandzkim „Carraig Aonair”. Ta właśnie nazwa oznacza „Samotną Skałę”.
Jest to mała gliniasto łupkowa wysepka, wznosząca się na ok. 30 metrów powyżej niskiego stanu wody. W XIX zbudowaną na niej latarnię latarnię morską nazywaną również sentymentalnie „Łzą Irlandii” A to dlatego, że była to ostatnia część ojczyzny, którą widzieli irlandzcy emigranci udający się statkami do Ameryki Północnej. Z reguły był to „bilet w jedną stronę”. W tych trudnych czasach Irlandię opuściło ok. 2 mln osób.
Wysokość fal na otwartym morzu zależy głównie od wielkości akwenu, oraz siły i czasu oddziaływania wiatru wiejącego z określonego kierunku. Nawet po ustaniu silnych wiatrów na akwenach morskich, przez pewien okres odczuwalne jest falowanie potocznie zwane „martwą falą” Jego amplituda maleje wraz z upływającym czasem. W strefach przybrzeżnych na wysokość i kształt fal oddziaływają również konfiguracja dna, przypływy i odpływy oraz prądy morskie.
Rozciągłość Atlantyku na linii wschód -zachód w tym miejscu wynosi 3,1-3,5 tysiąca kilometrów (ok. 1,7-1,9 tys mil morskich). Silne i długotrwałe wiatry z kierunków zachodnich, generują powstawanie ekstremalnie wysokich fal. W 2017 r r podczas huraganu Ophelia w latarnię uderzyła wichura o porywach wiatru do 191 km/h. Natomiast wcześniej, bo w 1985 r zarejestrowana wysokość fali wyniosła aż 48 m. Wyspa Irlandii stanowi naturalny falochron osłaniający Anglię przed wezbraniami sztormowymi. Natomiast Morze Irlandzkie oddzielające Irlandię od Anglii ma max. rozciągłość na kierunkach W-E, rzędu 210 km (113 mil morskich), zatem powstają tam znacznie mniejsze fale. W akwenie Kanału Św. Jerzego (cieśnina) oddzielającego Irlandię od Walii są silne prądy pływowe, a wysokość pływów osiąga 5 metrów.
Pierwsza latarnia morska zbudowana w tym miejscu, działała w latach 1854-1904. Była to żelazna cylindryczna wieża. Pomimo licznych działań mających na celu wzmocnienia jej konstrukcji, nie wytrzymała ekstremalnie trudnych warunków pogodowych i ostatecznie została rozebrana. Pozostała z niej jedynie pierwsza kondygnacja, służąca później jako skład oleju.
Aktywna obecnie latarnia morska powstała w 1904r i zasługuje na naszą uwagę z kilku ważnych powodów. Wymienić tu należy przynajmniej: specyficzne usytuowanie w akwenie oceanicznym, ekstremalnie trudne warunki gruntowe i pogodowe utrudniające wzniesienie jej konstrukcji, oraz problemy związane z jej późniejszą eksploatacją.
Zacznijmy od usytuowania na stromej skale odległej o 13 km od stałego lądu Wyspy Irlandii. Jest to najbardziej na południe wysunięty punkt Irlandii, a jego najbliższym sąsiedztwem jest wyspa Cape Clear odległa o ok 6,5 km. Z tej wysepki organizowane są latem wycieczki, jeżeli na to pozwala pogoda.
Obecna latarnia została zaprojektowana przez słynnego budowniczego latarń morskich Williama Douglassa. Nadzór nad jej budową sprawował James Kavanagh. Bywało, że na placu tej arcytrudnej budowy pozostawał przez okrągły rok. Niestety, zmarł przed aktywacją światła nawigacyjnego.
Jest to najwyższa a zarazem najbardziej wysunięta na południe latarnia w Irlandii. Latarnia została zbudowana z 2047 bloków granitu kornwalijskiego o łącznej masie 4,4 tys ton. Masa pojedynczego bloku wynosiła od 1 do 3 ton. Dla wzmocnienia konstrukcji obrzeża bloków formowane były w t zw. „jaskółczy ogon”. Niewielkie szczeliny pomiędzy blokami dodatkowo wypełniano roztopionym ołowiem. Kolejne 120 m³ granitu zostało użyte do wypełnienia wnętrza wieży, do18 m powyżej znaku wysokiej wody. Do transportu materiałów budowlanych oraz samych budowniczych, służył specjalnie zbudowany w tym celu, mały parowiec s/s Ierne. Z uwagi na zagrożenie wejścia na skalistą mieliznę, statek kotwiczył w bezpiecznej odległości, a dalszy transport pracowników i materiałów budowlanych dokonywany był wiosłowymi łodziami. Ostateczne przemieszczenie zawartości łodzi w miejsce budowy wykonywane było przy użyciu umieszczonego na skale żurawia przeładunkowego z napędem ręcznym. Było to trudne i niebezpieczne przedsięwzięcie, ponieważ łodzie poruszały się po rozfalowanym morzu. Praktyka wykazała, że łatwiej było przemieszczać ludzi i różne elementy wyposażenia z rozkołysanej łodzi na ląd- niż odwrotnie. Tak czy inaczej, udało się uniknąć nieszczęśliwych wypadków. Jeżeli weźmie się pod uwagę, że w ekstremalnie trudnych warunkach pogodowych i przy użyciu prostych narzędzi zdołano ukończyć budowę latarni w ciągu 5 lat – i nikt przy tym nie zginął, a latarnia nadal trwa, to należy się najwyższy szacunek dla projektantów i budowniczych tej latarni morskiej. Nie można również zapomnieć o marynarzach, którzy transportowali nieodzowne materiały budowlane. Oprócz wieży latarnianej i obiektów jej towarzyszących, budowniczowie musieli wykonać jeszcze przystań dla niewielkich jednostek serwisowych, oraz wykuć w skale ponad 300 stopni prowadzących na poziom podstawy wieży. Rzadkie i trudne do przewidzenia „okienka pogodowe” znacznie utrudniały wymianę załóg latarników i dostarczenia im niezbędnego zaopatrzenia. Pomimo tych wszystkich utrudnień latarnia zbudowana w tak ważnym dla nawigacji miejscu- zawsze działała niezawodnie.
W latach 1919-1921 oprócz zwykłych zagrożeń pogodowych u niektórych latarń irlandzkich, pojawiły się zagrożenia lądowe związane z wojną o wyzwolenie spod panowania brytyjskiego. Irlandzka Armia Republikańska (Irish Republican Army) uznała, że można się tam łatwo zaopatrzyć w materiały łatwopalne i wybuchowe. Dotyczyło to głównie zapasów olejów, nafty oraz bawełny strzelniczej używanej do strzelania z dział sygnałowych w czasie mgły. Wobec uzbrojonych żołnierzy IRA, bezbronni latarnicy nie mogli temu zapobiec.
Murowana wieża ma 54 m wysokości a źródło światła nawigacyjnego ma wzniesienie 49 m nad poziom wysokiej wody. Zasięg światła 27 mil morskich (50 km). Charakterystyka światła (białego) 1 błysk/co 5 sekund. Pierwotnie źródłem światła nawigacyjnego były palniki olejowe. W 1969 r oświetlenie olejowe zastąpione zostało żarówką zasilaną elektryczną energią wytwarzaną przez generatory diesla. W jednym zespole zmianowym pracowało 4 latarników. Z uwagi na długie okresy sztormowych wiatrów, nigdy nie mieli pewności kiedy przybędą ich zmiennicy lub zaopatrzenie. Pod koniec marca 1989 r sytuacja radykalnie się zmieniła ponieważ latarnia została zautomatyzowana. Jej okresowe przeglądy i remonty zapewnia odtąd ekipa serwisowa transportowana śmigłowcem do lądowiska zbudowanego nieopodal latarni. W 1994 r zainstalowano na wieży radiolatarnię z transponderem radarowym (Racon) nadającym literę G (według kodu Morse’a). W 2018 r zastosowano nowoczesną, energooszczędną żarówkę LED. Latarnia jest wyposażona również w urządzenia systemu identyfikacji statków (AIS).
Latarnia stanowi także punkt zwrotny ważnych regat Fastnest Race na 700 milowej trasie z Cowes na wyspie Wight i z powrotem do Plymouth, lub alternatywnie do Cherbourga we Francji. Oprócz tego w pobliżu latarni, odbywają się liczne regaty lokalne.
Współczesna Republika Irlandii (Éire) istnieje od 1922 r. Jednak już od 1786 r. latarnie morskie w obszarze dzisiejszej republiki (7/8 wyspy), oraz znajdującej się nadal pod panowaniem brytyjskim Irlandii Północnej są pod nadzorem Commissioners of Irish Lights.
Nie ulega wątpliwości, że opisana latarnia morska na trwale wpisała się do tradycji morskich związanych z oznakowaniem nawigacyjnym. Wypada również życzyć naszym sympatykom, aby ją mogli odwiedzić podziwiając równocześnie niezrównane piękno morskiej przyrody.